اهدای خون و یا انتقال خون یکی از معدود سوالاتی که هیچگاه پاسخ کامل و جامعی برای آن نداریم و همچنین از شرایط آن بیخبریم. اهدای خون زمانی اتفاق میافتد که فردی با هدف تامین بانک خون، نجات جان بیماران دیگر و همچنین بهبود سلامت روحی و جسمی به صورت داوطلبانه به مراکز انتقال خون مراجعه کرده و مقدار مشخصی از خون خود را اهدا میکند. در ادامه با ما همراه باشید تا اطلاعات کامل راجب اهدای خون به دست اوریم.
اهدای خون، فرصتی دوباره برای زیستن
یکی از مهمترین اهدافی که در طی فرآیند انتقال خون اجرایی میشود، تامین خون برای افرادی است که ممکن است در اثر انواع بیماریهای خون، تصادف و خونریزی حین جراحی و … میزان این مایع حیات در بدنشان به طرز قابل توجهی کاهش پیدا کرده باشد. بعد از آنکه به مراکز انتقال خون میروید و خون اهدا میکنید، خون شما توسط آزمایشهای غربالگری گوناگون مورد بررسی قرار میگیرد. در طی این آزمایشها بررسی میشود که آیا خون شما مناسب اهدا شدن هست یا خیر. پس از تایید شدن، خون شما به مراکز درمانی ارسال شده و به افرادی که کاندید دریافت خون هستند تزریق خواهد شد.
هر کیسه خون، معادل با یک جان دوباره است. اگر علاوه بر سلامتی خودتان، به فکر نجات جان بیماران دیگری در این کره خاکی هستید، کمی از این مایع ارزشمند جاری در رگهایتان را به سایرین اهدا کنید.
شرایط اهدای خون
شاید برای شما این سوال پیش آمده باشد که چه کسانی میتوانند اهدای خون انجام بدهند؟ در پاسخ بهتر است بگوییم که تمامی افرادی که از سلامت کامل برخوردار هستند، میتوانند انتقال خون انجام دهند. اما برای آنکه بتوانید خون اهدا کنید، بهتر است که حداقل از شرایط زیر برخوردار باشید:
- در بازه سنی 18 تا 65 سال باشید.
- عروق خونی سالم و سلامتی داشته باشید.
- از سلامت جسمانی خوبی برخوردار باشید.
- حداقل وزن شما 50 و حداکثر وزن شما 158 کیلوگرم باشد.
- بیماری زمینهای نداشته باشید و یا اگر دارید، با مشورت پزشک خون اهدا کنید.
کاندیدهای نامناسب اهدای خون
علاوه بر اینکه بسیاری از افراد کاندید مناسبی برای اهدا و انتقال خون به شمار میروند، برخی از افراد نیز وجود دارند که نمیتوانند کاندید خوبی برای خونرسانی باشند! اما چه شرایطی موجب میشود تا نتوانیم خون اهدا کنیم؟
- اگر ناقل هپاتیت B و C هستید.
- اگر احساس بیماری و سرماخوردگی دارد.
- اگر مبتلا به بیماریها و اختلالات قلبی باشید.
- اگر سابقه بیماریهایی مانند سرطان را داشته باشید.
- اگر به تازگی پیرسینگ و یا تتو بر روی بدن خود زدهاید.
- اگر آزمایش خون شما با نتیجه HIV مثبت همراه بوده است.
- اگر باردار هستید و یا در 6 ماه گذشته تجربه بارداری داشتید.
- اگر از داروهای تزریقی بدون نسخه مانند داروهای مناسب برای بدنسازان استفاده کردید.
بانوان در چه شرایطی نمیتوانند خون اهدا کنند؟
بانوانی که از سلامت کافی برخوردار باشند، میتوانند هر 16 هفته خون اهدا کنند. اما در برخی موارد و شرایط ممکن است اهدای خون برای بانوان مضر بوده و برایشان مناسب نباشد. شرایطی که موجب جلوگیری از اهدای خون برای بانوان میشود عبارتند از:
- دوران شیردهی
- دوران قاعدگی
- به تازگی و یا در طی یک سال اخیر مواجه شدن با سقط جنین
- باردار بودن و با در فاصله زمانی 6 هفته از آخرین بارداری خود بودن.
چند بار در سال میتوانم خون اهدا کنم؟
یکی دیگر از دغدغههای افرادی که به دنبال اهدا خون هستند این است که در طی یک سال، چند بار میتوانند خون اهدا کنند؟
مردان میتوانند هر 12 هفته که به طور میانگین سالی 4 بار و زنان میتوانند هر 16 هفته یا به طور میاگین 3 بار در سال خون اهدا کنند. این تفاوت در بازه زمانی انتقال خون به دلیل تفاوت در ذخایر آهن مردان و زنان است. ذخایر آهن در بدن مردان بسیار بیشتر از زنان بوده و همین امر موجب میشود تا بتوانند زودتر از بانوان در صف انتقال خون قرار بگیرند.
دقت کنید که فاصله بین آخرین اهدای خون شما تا اهدای خون بعدی، نباید کمتر از 8 هفته باشد!
آیا من میتوانم به همه خون اهدا کنم؟
یکی دیگر از دغدغههای اهدا کنندگان خون این است که بدانند آیا میتوانند به همه گروههای خونی، خون خودشان را اهدا کنند و یا خیر!
- افراد با گروه خونی A میتوانند تنها به افراد با گروه خونی A یا AB خون اهدا کنند.
- افراد با گروه خونی B میتوانند تنها به افراد با گروه خونی B و یا AB خون اهدا کنند.
- افراد با گروه خونی O میتوانند به تمامی گروههای خونی، خون اهدا کنند اما نمیتوانند از گروههای متفرقه خون دریافت کنند!
در شکل زیر به شما نشان دادهایم که چه گروههایی میتوانند به یکدیگر خون اهدا کنند و از دیگری خون دریافت کنند:
برای اهدای خون در مراکز انتقال خون چه مدارکی نیاز است؟
اگر قصد دارید تا به مراکز معتبر انتقال خون در تهران و سایر شهرهای ایران مراجعه کنید، بهتر است تا مدارک شناسایی زیر را همراه خود داشته باشید:
- همراه داشتن کارت ملی (اجباری برای اهداکنندگان برای اولین بار)
- اصل کارت شناسایی شامل شناسنامه، کارت ملی، گواهینامه و یا گذرنامه (ضروری)
پیش از انتقال خون به این نکات توجه کنید!
- بهتر است تا پیش از اهدای خون حداقل 2 لیوان آب بنوشید.
- از فعالیت بدنی سنگین که منجر به خستگی میشود پرهیز کنید.
- تا حداقل 3 ساعت بعد از اهدای خون وعدههای غذایی مختصر و سبکی میل کنید.
- پیش از اهدای خون منابع غذایی سرشار از آهن نظیر گوشت قرمز، ماهی، نخود و عدس و … را مصرف کنید.
توجه داشته باشید که بعد از هر بار اهدای خون در مراکز مربوطه، پزشک به شما مقدار مشخصی قرص آهن که معمولاً 30 تا میباشد را تجویز میکند. این قرص آهن به منظور جبران منابع آهن کاسته شده از بدن، تجویز شده و تحت شرایط به خصوصی باید مصرف شود.
مراحل اهدای خون در تهران به چه صورت است؟
مراحل اهدا خون چه در تهران و چه در دیگر شهرها، فرآیندی ثابت دارد. با این حال ممکن است اهدای خون در مراکز گوناگون، تفاوتهایی بسیار جزئی با یکدیگر داشته باشند. برای اهدای خون لازم است تا ابتدا فرمهای لازم جهت ثبت نام را پر کنید و سپس مدارک شناسایی خود را به مرکز ارائه دهید. علاوه بر مدارک شناسایی، مدارک سوابق پزشکی شما نیز ضروری میباشد. سپس توسط پزشکان حاضر در مراکز انتقال خون، وضعیت جسمانی شما به طور کلی بررسی خواهد شد. بعد از آنکه بررسیهای لازم صورت گرفت شما آماده اهدا خون خواهید بود. خون گرفتن از شما به عنوان یک اهدا کننده تحت شرایط زیر انجام خواهد شد:
- بر روی یک صندلی میتوانید بنشینید و یا دراز بکشید.
- قسمت کوچکی از بازوی شما یا همان محلی که قرار است از آن خون گرفته شود، ضد عفونی شده و سپس سوزنی استریل وارد دست شما خواهد شد.
- به مدت تقریباً 8 الی 10 دقیقه خون گرفتن از شما ادامه پیدا خواهد کرد.
- با پر شدن کیسه خون اهدایی، پزشک سوزن را از دست شما درآورده و بازویتان را پانسمان خواهد کرد.
فواید اهدای خون برای اهدا کنندگان
اهدای خون عملی انسانی است و علاوه بر آنکه موجب بهبود حال روحی افراد میشود، میتواند فواید جالبی برای سلامت جسمانی نیز داشته باشد. از جمله تاثیرات مثبتی که اهدای خون بر جسم اهدا کنندگان دارد میتوان موارد زیر را متذکر شد:
- کاهش استرس
- جلوگیری از بروز سیروز کبدی
- تقویت و بهبود وضعیت روحی
- کنترل میزان آهن خون و تضمین سلامت کبد
- کاهش ریسک ابتلا به سرطان با پاکسازی خون در بدن
- کاهش 30 درصدی بیماریهای قلبی و گرفتگی عروق قلب
- کاهش و کنترل وزن با سوختن 650 کالری با هر بار اهدای خون
- کاهش میزان آهن خون و به دنبال آن جلوگیری از تجمع این ماده معدنی در عروق خونی
اهدای خون چه عوارضی دارد؟
اهدای خون علاوه بر جنبههای مثبت، جوانب منفی قابل توجهی نیز دارد. به گزارش healthline.com عوارض و خطراتی که اهدای خون با خود به همراه دارد، عبارتند از:
- ریزش مو: اگر کم خون باشید و خون اهدا کنید، ممکن است با ریزش موهای خود مواجه شوید.
- سرگیجه: با افت فشار بعد از خوندهی، ممکن است سرگیجه و احساس سبکی در سر را تجربه کنید.
- تب و لرز: یک واکنش آلرژیک در اثر انتقال خون تب و لرز است که اگر با درد قفسه سینه همراه نباشد، خطری نداشته و تنها با مراقبت بیشتر درمان خواهد شد.
- احساس درد: ممکن است در بازوی دستی که با آن خون اهدا کردید، کمی حس گزگز شدن و یا بی حسی دست را تجربه کنید.
- کبودی پوست: کبود شدن و یا تجمع خون در زیر پوست محل اهدای خون از جمله عوارضی میباشد که در انتظار شماست.
با اهدای خون نه تنها به بهبود و تقویت سلامت روح و جسم خودتان کمک میکنید، بلکه جسم و جان افراد دیگری را نیز از مرگ و میر و بیماری نجات میدهید. اهدای خون عملی بسیار نیکو است که به شما توصیه میکنیم اگر شرایط آن را دارید، حتما یکبار در زندگی خود تجربهاش کنید.
جمعبندی؛ اهدای خون؛ لطفی کوچک، تأثیری بزرگ
اهدای خون تنها یک اقدام پزشکی ساده نیست؛ این یک عمل انساندوستانه است که میتواند جان دهها بیمار را نجات دهد. اگر شرایط لازم را دارید و از سلامت جسمی کافی برخوردار هستید، با مراجعه به نزدیکترین مرکز انتقال خون، قدمی کوچک اما بسیار ارزشمند در جهت نجات جان دیگران بردارید. با هر بار اهدای خون، نه تنها به دیگران زندگی میبخشید، بلکه بدن خود را برای تولید سلولهای تازهتر تحریک کرده، از سلامت عمومیتان نیز مراقبت میکنید. به یاد داشته باشید که فقط چند دقیقه از وقت شما میتواند معجزهای در زندگی یک انسان دیگر باشد. برای نجات جان یک فرد دیگر همین امروز اقدام کنید.
سلام. حسین هستم با ۵۷ سال سن.اخیرا به خاطر افزایش غلظت خون ۱۶.۵ دکتر پیشنهاد کرده است که خون بدهم.با مراجعه به انتقال خون ، پزشک مرکز گفت به دلیل بیماری قلبی ( تنگی دریچه پلی مونرو که بالن هم زدم) تا آخر عمر نمی توانم خون بدهم. میخواستم بدانم این نظر درست است؟
سلام خدمت شما؛
معمولا در این موارد خون نمیگیرند.
عرض سلام خدمت دکتر
بنده 35 سالمه با گروه خونی -Oو تابحال چندین بار خون دادم
دفعه آخر حدود یک ماه هست که خون دادم
بعد از آن موها بالای فرق سرم بطور شدید شروع به ریزش کردند
خواستم بدونم که ربطی به خون دادن دارد یا نه.
با تشکر
سلام خدمت شما؛
اگر کم خونی پیدا کرده باشید میتواند باعث ریزش مو شود.
یه سوالی ذهنمو درگیر کرده، شنیدم که بعضیا میگن اهدای خون برای مو مفیده و باعث تقویت رشد مو میشه. کسی میدونه واقعاً حقیقت داره یا نه؟ چون من خودم دچار ریزش مو هستم و دنبال راه طبیعی برای تقویت موهام میگردم.
اهدای خون باعث رشد مو یا تقویت آن نمیشود، اما چون باعث نوسازی خون و تحریک سیستم خونساز بدن میشود، ممکن است به بهبود جریان خون و اکسیژنرسانی کلی کمک کند. با این حال، برای درمان ریزش مو باید علل اصلی مثل کمخونی، کمکاری تیروئید یا کمبود ویتامینها بررسی شود.
من 22سالمه تا حالا خون اهدا نکردم، ولی خیلی دوست دارم این کارو انجام بدم. فقط نمیدونم شرایط اهدای خون برای اولین بار چیه؟ مثلا سن یا وزن مهمه؟ یا اینکه سابقه بیماری داشته باشیم ایرادی داره؟ اگه کسی اطلاع داره راهنمایی کنه لطفاً.
برای اهدای خون در بار اول، شرایط اصلی شامل داشتن حداقل ۱۸ سال سن، وزن بالای ۵۰ کیلوگرم و برخورداری از سلامت عمومی هست. اگر بیماری خاص یا داروی خاصی مصرف میکنید، حتماً پیش از اهدا با پزشک مرکز انتقال خون مشورت کنید.
برای اهدای خون چه مدارکی لازم است؟ کارت ملی کافیه یا چیز دیگهای هم میخوان؟ اگه کسی تجربه داره لطفاً بگه دقیقاً چی با خودم ببرم
سلام خدمت شما؛
برای اهدای خون معمولاً داشتن کارت ملی یا شناسنامه عکسدار معتبر کافیه. اگر بار اولتونه، ممکنه ازتون بخوان فرمهایی رو پر کنید و سابقه پزشکیتون بررسی بشه. اگر داروی خاصی مصرف میکنید یا بیماری زمینهای دارید، حتماً به پزشک مرکز اطلاع بدید تا صلاحیت اهدای خون بررسی بشه.