نارسایی دریچه سه لتی یا تریکوسپید زمانی رخ می‌دهد که دریچه بین دهلیز راست و بطن راست قلب به طور کامل بسته نمی‌شود. در این حالت بخشی از خون به جای حرکت به سمت شریان ریوی به دهلیز راست بازمی‌گردد. این برگشت خون یا «نشت دریچه» می‌تواند خفیف و بی‌خطر باشد یا در موارد شدید باعث ایجاد علائم جدی و حتی نارسایی قلبی شود.
شدت این بیماری از خفیف تا شدید متغیر است و بسته به همین عامل درمان آن تعیین می‌شود. نارسایی خفیف علامتی ندارد؛ اما در موارد نارسایی شدید شاهد علائمی مانند تورم شکم و پاها، تنگی نفس، خستگی شدید و نبض غیرطبیعی در گردن هستیم. در ادامه مطلب به توضیح انواع نارسایی دریچه سه لتی، روش تشخیص و انواع درمان می‌پردازیم.
اگر شما یا یکی از عزیزانتان علائم تورم پاها، تنگی نفس یا خستگی غیرعادی دارید، همین حالا با مطب دکتر رامین بقایی تماس بگیرید (02188670350) و وقت مشاوره بگیرید.
نارسایی دریچه سه لتی چگونه ایجاد می‌شود و چه اتفاقی در قلب رخ می‌دهد؟
برای درک بهتر این بیماری ابتدا باید بدانیم دریچه سه لتی یا تریکوسپید (Tricuspid valve) چه نقشی در عملکرد قلب دارد. این دریچه مانند یک درب کوچک عمل می‌کند که هنگام استراحت قلب (دیاستول) باز می‌شود تا خون از دهلیز راست به بطن راست بریزد. سپس در زمان انقباض قلب (سیستول) بسته می‌شود تا خون به عقب بازنگردد.
در نارسایی دریچه تریکوسپید (Tricuspid valve regurgitation) لت‌های دریچه به طور کامل بسته نمی‌شوند. در نتیجه بخشی از خون در هر ضربان قلب دوباره به دهلیز راست بازمی‌گردد. بیشتر موارد متوسط تا شدید این بیماری به علت بزرگ شدن بطن یا دهلیز راست ایجاد می‌شود. افزایش فشار در سمت راست قلب حلقه فیبری دریچه (Annulus) را گشاد می‌کند و جلوی بسته شدن کامل لت‌ها را می‌گیرد.
شدت نارسایی بسته به مقدار برگشت خون از خفیف تا شدید متغیر است:
- نارسایی خفیف (Mild): اغلب بدون علامت است؛ اما نیاز به بررسی دوره‌ای دارد
- نارسایی جزئی (Trace/Trivial): بسیار شایع و معمولاً بدون علامت است
- نارسایی متوسط تا شدید (Moderate to Severe): می‌تواند علائم واضح ایجاد کند که نیاز به درمان دارویی یا حتی جراحی دارد
این نارسایی در طولانی مدت فشار بیشتری بر قلب و اندام‌های دیگر وارد می‌کند و اگر به موقع درمان نشود پیامدهای جدی به دنبال خواهد داشت.
انواع نارسایی دریچه سه لتی و تفاوت آن‌ها در علت ایجاد
نارسایی دریچه تریکوسپید بر اساس علت بروز آن به چند دسته تقسیم می‌شود:
1. نارسایی اولیه (Primary):
این نوع ناشی از مشکلات ساختاری خود دریچه است. می‌تواند مانند آنومالی اپشتاین (Ebstein’s anomaly) مادرزادی باشد یا در اثر بیماری‌ها و عفونت‌ها ایجاد شود.
2. نارسایی ثانویه (Secondary):
در این حالت دریچه از نظر ساختاری سالم است؛ اما بیماری‌های دیگر قلبی در عملکرد آن اختلال ایجاد می‌کنند. فشار خون ریوی و نارسایی بطن چپ از مهم‌ترین عوامل آن هستند.
3. نارسایی ایزوله (Isolated):
بیشتر به دلیل فیبریلاسیون دهلیزی یا سابقه جراحی قلبی بروز می‌کند. در این نوع علت زمینه‌ای واضحی مانند فشار خون ریوی وجود ندارد. شناخت نوع نارسایی اهمیت زیادی دارد؛ زیرا روش درمانی بر اساس آن انتخاب می‌شود. برای مثال درمان نارسایی اولیه ممکن است جراحی باشد؛ در حالی که در نارسایی ثانویه تمرکز بر درمان بیماری زمینه‌ای است.
علائم نارسایی دریچه تریکوسپید چیست؟
نارسایی دریچه سه لتی در مراحل خفیف معمولاً بدون علامت است؛ اما با پیشرفت بیماری و افزایش شدت برگشت خون علائم قابل توجهی بروز می‌کند، شامل:
- تورم شکم، پاها و مچ پاها به دلیل تجمع مایع
- تنگی نفس به ویژه هنگام فعالیت یا دراز کشیدن
- خستگی شدید و ضعف عمومی بدن در طولانی مدت
- نبض غیرطبیعی در گردن به دلیل افزایش فشار خون وریدی
پزشک نیز معمولاً هنگام معاینه سوفل قلبی (صدای غیرطبیعی ناشی از جریان خون) یا نشانه‌های دیگری مانند تورم کبد و بزرگی وریدهای گردنی را می‌بیند.
عوارض نارسایی دریچه سه لتی در صورت عدم درمان
اگر بیماری در مراحل متوسط تا شدید کنترل نشود می‌تواند پیامدهای زیر را به همراه داشته باشد:
- نارسایی قلبی سمت راست
- نارسایی کلیوی ناشی از کاهش جریان خون
- نارسایی کبدی به دلیل احتقان و افزایش فشار وریدی
این عوارض کیفیت زندگی فرد را به شدت تحت تأثیر قرار می‌دهد و نیاز به مداخلات درمانی فوری دارد.
در موارد نارسایی شدید دریچه سه لتی، گاهی تنها راه حل قطعی جراحی قلب باز است؛ برای آشنایی با روند، مراقبت‌ها و موفقیت‌های این روش اینجا کلیک کنید.
تشخیص نارسایی دریچه تریکوسپید چگونه انجام می‌شود؟
پزشک برای تشخیص نارسایی دریچه سه لتی به ترتیب از روش‌های زیر کمک می‌گیرد:
- شرح حال: علائم بیماری، سوابق پزشکی، داروهای مصرفی و سابقه خانوادگی بیماری قلبی
- معاینه فیزیکی: بررسی تورم اندام‌ها و سمع صداهای قلبی و ریوی
- نوار قلب: برای بررسی ریتم قلب
- اقدامات تصویربرداری، شامل:
- عکس قفسه سینه برای مشاهده بزرگی قلب یا احتقان ریه
- اکوکاردیوگرافی (مهم‌ترین روش برای ارزیابی شدت نشت دریچه)
آزمایش‌ها و تصویربرداری دقیق، کلید تشخیص درست بیماری‌های قلبی است. برای انجام اکو و مشاوره تخصصی با دکتر رامین بقایی همین حالا وقت خود را رزرو کنید. شماره تماس مطب دکتر بقایی: (02188670350) یا فرم رزرو مشاوره تکمیل کنید.
یکی از روش‌های تشخیصی که در طول درمان نارسایی دریچه سه لتی یا تریکوسپید استفاده می‌شود آزمایش خون برای بررسی فاکتورهای انعقادی است. این کار برای تنظیم داروهای مصرفی و جلوگیری از خونریزی یا لخته خونی انجام می‌گیرد.
روش‌های درمان نارسایی دریچه سه لتی چیست؟
درمان به شدت نارسایی تریکوسپید و علت آن بستگی دارد و می‌تواند شامل گزینه‌های زیر باشد:
- جراحی قلب برای ترمیم یا تعویض دریچه
- دارو برای کنترل علائم (مانند داروهای مدر(ادرارآور) برای کاهش تورم)
- درمان بیماری‌های زمینه‌ای مانند کنترل فشار خون ریوی یا فیبریلاسیون دهلیزی
- روش‌های ترانس‌کاتتر (Trans-catheter) برای ترمیم یا جایگزین کردن دریچه بدون جراحی باز
برای تنظیم و انتخاب هر یک از این درمان‌ها متناسب با شرایط باید منظم به پزشک خود مراجعه کنید.
این توصیه را از پایگاه معتبر پزشکی Clevelandclinic.org به یاد داشته باشید: “Tricuspid valve regurgitation is a medical condition that can affect your daily life greatly or not at all, depending on the severity. Thanks to advances in modern medicine, it’s possible to treat this condition with medications and surgeries. That’s why it’s important to see a healthcare provider regularly.”
«نارسایی دریچه تریکوسپید یک بیماری قلبی است که بسته به شدت آن می‌تواند زندگی روزمره شما را به شدت تحت تأثیر قرار دهد یا اصلاً مشکلی ایجاد نکند. خوشبختانه با پیشرفت‌های پزشکی نوین امکان درمان این عارضه با دارو و جراحی وجود دارد. به همین دلیل مراجعه منظم به پزشک بسیار مهم است.»
منبع: https://my.clevelandclinic.org/health/diseases/21627-tricuspid-valve-regurgitation
آیا می‌توان از نارسایی دریچه سه لتی پیشگیری کرد؟
همیشه پیشگیری کامل ممکن نیست؛ اما با رعایت اصول سلامت قلب می‌توان خطر ابتلا را کاهش داد، شامل:
- پرهیز کامل از دخانیات و الکل
- چکاپ سالانه و مراجعه منظم به پزشک
- پیروی از رژیم غذایی سالم، مانند رژیم مدیترانه‌ای
- انجام حداقل ۱۵۰ دقیقه فعالیت ورزشی متوسط در هفته
این اقدامات به حفظ سلامت قلب و جلوگیری از پیشرفت بیماری‌های زمینه‌ای کمک می‌کند.
بیشتر بدانید: نتایج تست ورزش قلب چگونه تفسیر می‌شود؟
چه زمانی باید به پزشک یا اورژانس مراجعه کنم؟
در صورت بروز علائم جدید یا تشدید علائم مانند درد قفسه سینه و سایر علائم حمله قلبی یا مغزی باید فوراً به اورژانس مراجعه کنید. علاوه بر این در صورتی که پس از جراحی دریچه دچار نشانه‌های عفونت شدید (تورم، قرمزی و تب) به پزشک بروید.
بیشتر بدانید: 10 نشانه هشداردهنده ازعلائم بیماری قلبی
چرا دکتر رامین بقایی یکی بهترین انتخاب‌ها برای درمان بیماری‌های قلبی از جمله نارسایی دریچه هستند؟
به دلایل زیر دکتر رامین بقایی یکی از برترین متخصصان و جراحان قلب در ایران هستند:
- برخورد صمیمی و حرفه‌ای با بیماران و همراهان
- سابقه طولانی و موفق در جراحی‌ها و درمان‌های قلبی
- تسلط بر تکنیک‌های نوین درمان نارسایی دریچه سه لتی
- ارائه برنامه‌های تخصصی مراقبت و بازتوانی قلب بعد از درمان
- استفاده از تجهیزات پیشرفته پزشکی در فرآیند تشخیص و درمان
برای ویزیت جهت تنظیم داروها در بیماری نارسایی دریچه سه لتی یا دریافت مشاوره در خصوص جراحی با ما در مطب دکتر بقایی تماس (02188670350) بگیرید.
جمع بندی نارسایی دریچه تریکوسپید
نارسایی دریچه سه لتی می‌تواند از یک وضعیت خفیف و بی‌علامت تا یک بیماری جدی و تهدیدکننده متغیر باشد. با پیشرفت‌های پزشکی امکان کنترل این بیماری با دارو یا جراحی وجود دارد. مهم‌ترین اقدام برای بیماران مصرف مرتب داروها در منزل، پیگیری منظم پزشکی و رعایت توصیه‌های سبک زندگی سالم است. در موارد خفیف این بیماری نیازی به نگرانی وجود ندارد؛ اما بی‌توجهی به نارسایی متوسط تا شدید می‌تواند عوارضی برای قلب، کبد و کلیه ایجاد کند.
نارسایی دریچه سه لتی می‌تواند بدون علامت باشد اما در موارد شدید جان فرد را تهدید می‌کند. برای بررسی دقیق و انتخاب بهترین روش درمان همین امروز وقت مشاوره (02188670350) بگیرید یا نظر خود را برایمان در قسمت کامنت‌ها بنویسید.
منابع
https://my.clevelandclinic.org/health/diseases/21627-tricuspid-valve-regurgitation
من مدتیه که پزشکم گفته نارسایی دریچه تریکوسپید دارم. بعضی وقت‌ها احساس درد یا سنگینی در سمت راست قفسه سینه دارم و پام هم عصرها ورم می‌کنه. می‌خواستم بدونم این نشونه‌ها طبیعیه یا باید دوباره مراجعه کنم؟
سلام خدمت شما، این علائم می‌تونن نشونه‌ی پیشرفت نارسایی دریچه تریکوسپید باشن. حتماً برای بررسی دقیق‌تر و انجام اکو دوباره به متخصص قلب مراجعه کن.