جراحی قلب باز
در عمل جراحی قلب باز قفسه سینه باز می‌شود و بر روی عضلات، دریچه‌ها و یا شریان‌های قلب عمل جراحی انجام می‌شود. این جراحی که نسبتاً عمل سنگیین هم محسوب می‌شود بسته به تعداد عروقی که پیوند زده می‌شوند می‌تواند از 3 ساعت تا 6 ساعت طول بکشد.
جراحی قلب باز چه زمانی انجام می‌شود؟
زمانیکه بیماری عروق کرونر اتفاق می‌افتد، جراحی قلب باز نیاز است که به جراحی بای پس معروف است. بیماری عروق کرونر زمانی اتفاق می‌افتد که رگ‌های خونی که خون و اکسیژن را به عضلات قلب می‌رسانند، در اثر تجمع و رسوب چربی‌ها در دیواره‌ی عروق کرونر، تنگ و سفت شوند که به سخت شدن شریان‌ها معروف است. این رسوب چربی‌ها باعث تنگی شریان‌ها شده و حرکت خون از طریق آن را دشوار می‌کند. هنگامی که خون نتواند به درستی به قلب جریان پیدا کند، ممکن است سکته قلبی رخ دهد. علائم هشداردهندهی سکته‌ی قلبی عبارتند از: درد در قفسه سینه، درد در دست‌ها، پشت، فک و گردن، تنگی نفس، حالت تهوع، تپش قلب سریع و یا نامنظم، احساس خستگی، اضطراب، سوء هاضمه و سوزش معده.
البته جراحی قلب باز در موارد دیگه‌ای مانند موارد زیر هم انجام می‌شوند:
- پیوند قلب
- آنژیو پلاستی یا بازکردن عروق قلب
- ترمیم نقص مادرزادی قلب در نوزادان
- برطرف کردن انسداد شریان‌های منتهی به قلب
- برطرف کردن نقص‌هایی که در عملکرد قلب به وجود آمده است
- تعویض دریچه‌های قلبی که در جریان دادن خون دچار مشکل شده‌اند
نکات مهم قبل از جراحی قلب باز
- قبل از جراحی نباید هیچ گونه الکلی مصرف شده باشد زیرا خطر شکست جراحی و مرگ و حملات افزایش می‌یابد.
- بیمار باید حتماً در مورد هرگونه داروی مصرفی، و حتی داروهای گیاهی با جراح صحبت کند و همچنین هرگونه بیماری مثل تب، آنفولانزا، سرماخوردگی و … را اطلاع دهد.
- ممکن است که جراح دو هفته قبل از جراحی از بیمار بخواهد تا در صورت استعمال سیگار، آن را ترک کند و از داروهای رقیق کننده خون مثل آسپیرین ایبوپروفن یا ناپروکسن استفاده نکند.
امروزه پزشکان از بیماران درخواست می‌کنند که قبل از جراحی، خودشان را با یک صابون خاص بشویند. این صابون باکتری‌های روی سطح پوست را از بین می‌برد و احتمال ابتلا به عفونت‌های پوستی بعد از جراحی را کاهش می‌دهد. همچنین بیمار نباید شب قبل از جراحی، چیزی بخورد. ممکن است که پزشک جراح اطلاعات بیشتری را در مورد جزئیات جراحی در اختیار بیمار قرار دهد.
مراحل انجام جراحی قلب باز
همانطور که گفته شد این جراحی جزو عمل‌های سنگین محسوب می‌شود و از 3 تا 6 ساعت ممکن است طول بکشد. در طی این عمل بیمار کامل بیهوش می‌شود و دردی را حس نمی‌کند. جراح در حین بیهوشی بیمار برش‌های 8 تا 10 اینچی در قفسه‌ی سینه بیمار ایجاد می‌کند و سپس برای دسترسی به قلب، تمام یا قسمتی از قفسه سینه بیمار را برش می‌دهد. سپس معمولاً بیمار به دستگاه بای پس قلب و ریه متصل شده و خون را از او دور می‌کنند تا جراح بتواند جراحی را انجام دهد که البته این دستگاه خطرات احتمالی از جمله سکته مغزی و مشکلات حافظه و عصبی را افزایش می‌دهد.
سپس از یک رگ یا عروق سالم استفاده می‌کند تا یک مسیر جدید در اطراف شریان‌های مسدود شده بوجود بیاورد. سپس سینه را با سیم می‌بندد و این سیم‌ها را در داخل بدن بیمار قرار می‌دهد و برش اصلی بخیه می‌شود. بعضی اوقات اگر بیمار سن بالا باشد یا زیاد این جراحی را انجام داده باشد از sternal plating استفاده می‌شود و سینه با ورقه‌های کوچک تیتانیوم دوباره متصل می‌شود.
عوارض جراحی قلب باز
- ذات‌الریه
- نارسایی کلیه و ریه
- مرگ؛ اگر در حین جراحی قلب از جریان بایستد، احتمال مرگ افزایش می‌یابد.
- خونریزی بعد از جراحی؛ ممکن است در محل برش و جراحی خونریزی اتفاق بیفتد.
- از دست دادن خون؛ در برخی موارد، ممکن است به انتقال خون برای بیمار نیاز باشد.
- سکته مغزی؛ اغلب توسط لخته‌های خونی بوجود آمده بعد از عمل جراحی، اتفاق می‌افتد.
- آسیب ایسکمیک قلب؛ که به بافت قلب آسیب وارد می‌شود و ناشی از کمبود جریان خون به قلب است.
- لخته شدن خون؛ ممکن است در داخل یا اطراف قلب لخته ایجاد شود که اگر با جریان خون انتقال یابد و از بین برود مشکل جدی‌ای نخواهد بود.
- ریتم غیر طبیعی قلب؛ در موارد نادری ممکن است این مشکل پیش بیاید که با استفاده از یک پیس میکر خارجی یا داخلی می‌توان برای حل این مشکل استفاده کرد.
- تامپوناد قلبی یا تامپوناد پریکارد؛ بیماری خطرناکی که گاهی موجب مرگ می‌شود و در آن پریکارد، کیسه اطراف قلب، پر از خون می‌شود. این وضعیت باعث می‌شود که عملکرد کامل قلب دشوار و یا غیر ممکن شود.
وضعیت بیمار بعد از جراحی قلب باز چگونه خواهد بود؟
بعد از عمل جراحی، دو یا سه لوله در قفسه سینه بیمار قرار خواهد داشت که برای کمک به تخلیه مایع از نواحی اطراف قلب است. همچنین بیمار مایعات داخل وریدی دریافت خواهد کرد و ممکن است یک کاتتر (لوله نازک) در مثانه برای حذف ادرار داشته باشد و به دستگاه‌هایی متصل خواهد بود که ضربان قلب، تنفس و دیگر علائم حیاتی بیمار به طور پیوسته تحت نظارت قرار بگیرند. بیمار معمولاً شب اول را در بخش مراقبت‌های ویژه (ICU) خواهد گذراند. سپس به بخش مراقبت‌های عادی منتقل می‌شود تا ۳ یا ۷ روز بعدی را در آنجا بگذراند. علائمی مانند تپش بالای قلب، احساس درد شدید در اطراف جراحت‌های قفسه سینه و یا خونریزی از زخم‌های سینه، می‌تواند حاکی از بروز عفونت در جراحت‌های قفسه سینه بیمار باشند.
مراقبت‌های بعد از جراحی قلب باز
احساس بهبودی پس از جراحی قلب باز معمولاً از 6 هفته و احساس بهبودی کامل 12 هفته طول می‌کشد. بیمار موظف است با رعایت موارد زیر پس از جراحی قلب باز مراقبت کند و به بهبود سلامت قلب خود کمک کند:
- رژیم غذایی سالم
- شیوه زندگی فعال‌تر
- کنترل فشار خون و کلسترول
- کاهش مصرف غذاهای شور، چرب و شیرین
- ترک سیگار و دخانیات در صورت استعمال آن‌ها
بیمار بشدت باید از انجام فعالیت‌های سنگین خودداری کند و یا قبل از انجام از مسکن‌ها و داروهای خاص استفاده کند و همچنین استراحت و خواب کافی داشته باشد. به این منظور توصیه می‌شود در دوران نقاهت، در طول روز از کافئین و قهوه استفاده نکند.