آشنایی با دریچه های قلبی + وظیفه، آناتومی و بیماری ها

دریچه قلب حیاتی‌ترین و شاید مهم‌ترین بخش از قلب هر انسانی برای زنده ماندن است. دریچه‌های قلب وظیفه به جریان انداختن و گردش خون در بدن را بر عهده دارند و به طور کلی، مدیریت سیستم گردش خون بر دوش دریچه‌ها یا حفره‌های قلبی می‌باشد.

در ادامه این مطلب می‌خواهیم بیشتر با دریچه‌های قلبی، وظایف و همچنین انواع بیماری‌هایشان آشنا شویم. به شما پیشنهاد می‌کنیم تا انتهای این مطلب همراه ما باشید و سوالات خود را در کامنت‌های انتهای همین صفحه از ما بپرسید.

دریچه قلب چیست و قلب چند دریچه دارد؟

قلب ماهیچه‌ای تپنده در بدن انسان و حیوانات است که با پمپاژ خون به سراسر بدن، جریان خون را مدیریت می‌کند. دریچه‌های قلبی یا Heart valves به قسمت‌هایی از قلب گفته می‌شود که عملکردی شبیه به یک درب ورودی و خروجی دارند. برخی دریچه‌ها از یک سو باز شده و خون را از رگ‌ها گرفته و وارد قلب می‌کنند و برخی دیگر با باز شدنشان، خون تصفیه شده و تمیز را از عضله قلب خارج و مجدداً وارد جریان خون در عروق قلبی می‌کنند.

شاید جالب باشد که بدانید صدای تپش قلب شما به دلیل باز و بسته شدن همین دریچه‌هاست. حالا ممکن است برای شما این سوال پیش آمده باشد که این عضله تپنده در بدن، چند دریچه دارد؟

قلب هر انسانی 4 دریچه دارد که عبارتند از:

• دریچه آئورت
• دریچه میترال یا دولتی
• دریچه پولمونری یا ریوی
• دریچه تریکوسپید یا سه لتی

حال نوبت می‌رسد به اینکه بدانیم که هر یک از دریچه‌های قلب ما دقیقا چه کاری می‌کنند و دقیقا در کدام قسمت از قلب قرار گرفته‌اند؟

 در صورت داشتن هرگونه ابهام و یا سوالی درباره تنگی دریچه میترال در انتهای همین صفحه (بخش کامنت) سوالتان را مطرح نمایید. دکتر رامین بقایی در اولین فرصت پاسخگوی سوالات شما خواهند بود.

دریچه‌های قلب

هر یک از حفره‌ها و دریچه‌های قلبی وظیفه‌ای خاص و منحصر به فرد دارند. محل قرارگیری، وظایف و همچنین نحوه عملکرد دریچه‌های 4 گانه قلبی شما عبارتند از:

دریچه آئورت قلب (Aortic Heart Valve):

این حفره دارای سه لت می‌باشد. لت‌ها ورودی‌هایی برای قلب هستند که به خون اجازه وارد و خارج شدن آن به بخش‌های مختلفی از قلب را می‌دهند. دریچه آئورت قلب یا دریچه قلب بالا، حفره‌ای در میان بطن چپ و رگ آئورت قلب است و جریان خون را از سمت بطن چپ به آئورت قلب هدایت می‌کند. این دریچه همچنین از بازگشت خون از رگ آئورت به بطن چپ جلوگیری می‌کند.

دریچه میترال یا دو لتی (Mitral Heart Valve):

حفره‌ای دو لتی در قلب که بین دهلیز چپ و بطن چپ قرار دارد، دریچه میترال قلب یا دریچه بالایی قلب نام دارد. دریچه میترال قلب انسان، خون را از دهلیز چپ به بطن چپ هدایت می‌کند. همچنین وظیفه جلوگیری از برگشت خون از بطن چپ به دهلیز چپ را برعهده دارد.

دریچه پولمونری یا دریچه ریوی (Pulmonary Heart Valve):

حفره‌ای قلبی که دارای سه لت است، دیواری بین بطن راست و شریان ریوی است و خون را از بطن راست به شریان ریویِ متصل به قلب می‌برد، دریچه پولمونری یا همان دریچه ریوی قلب نامیده می‌شود. حفره ریوی قلب از برگشت خون از شریان ریوی به بطن راست جلوگیری می‌کند.

دریچه تریکوسپید یا دریچه سه لتی (Tricuspid Heart Valve):

دریچه‌ای سه لتی در قلب که خون را از دهلیز راست به بطن راست هدایت می‌کند، دریچه سه لتی یا تریکوسپید نام دارد. این دریچه همچنین وظیفه دارد تا از بازگشت خون از بطن راست به دهلیز راست جلوگیری کند.

دریچه‌های قلب چگونه کار می‌کنند؟

قلب سالم خون را در یک مسیر قابل پیش بینی در رگ‌ها و عروق خونی از طریق چهار حفره یا دریچه حمل می‌کند. این چهار حفره شامل دو دریچه دهلیز راست و چپ و همچنین دو دریچه بطنی راست و چپ هستند. در میان هر یک از این دریچه و حفره‌ها بافتی قوی اما نازک وجود دارد که به آن‌ها برگه یا کاسپ گفته می‌شود. دریچه‌های قلب به حرکت خون در مسیر خود کمک کرده و این بافت‌ها (کاسپ) با عبور خون، باز و بسته می‌شوند.

وظایف دریچه قلب چیست؟

وظیفه دریچه‌های قلبی تنظیم جریان خون در داخل قلب است. این دریچه‌ها به عنوان دروازه‌هایی برای خون عمل می‌کنند. در واقع دریچه‌های قلب اجازه می‌دهند تا خون از یک بخش قلب، به بخشی دیگر منتقل شود و از حرکت خون در خلاف جریان اصلی خودش جلوگیری کرده و یا به اصطلاح از بازگشت خون جلوگیری می‌کند.

برای آنکه بدانیم هر دریچه چه وظیفه‌ای دارد به موارد زیر دقت کنید:

در واقع دریچه‌های قلب شما جریانی از بالا به پایین و بالعکس را در سمت راست و چپ عضله قلب برقرار می‌کند. اگر در هر یک از این چرخه‌ها اختلالی در اثر بیماری‌های دریچه‌های قلبی اتفاق بیفتد، سیستم گردش خون به کلی مختل شده و بدن دچار ضعف خواهد شد. همچنین اغلب بیماری‌های قلب و عروق، در اثر انواع بیماری‌های دریچه‌های قلبی رخ خواهد داد.

درمان و معاینه بیماری‌های دریچه قلب خود را به بهترین جراح تخصصی قلب در تهران بسپارید!

انواع بیماری‌های دریچه قلب

بیماری‌های دریچه‌های قلب می‌توانند به صورت اکتسابی و یا مادرزادی در نوزادان، کودکان و بزرگسالان وجود داشته باشند. انواع بیماری‌های دریچه قلب که موجب آسیب دیدن دریچه‌های قلب و اختلال در عملکرد بدن می‌شوند، عبارتند از:

بیماری مادرزادی دریچه قلب:

در بیماری‌های مادرزادی، معمولاً دریچه آئورت و یا دریچه ریوی قلب تحت تاثیر قرار می‌گیرند. این بیماری در اثر اندازه و تعداد نادرست، لت‌هایی با شکل نامناسب و یا عدم اتصال صحیح لت‌ها به وجود می‌آید. به عنوان مثال به جای آنکه دریچه آئورت قلب سه لتی باشد، دو لتی خواهد بود. عدم وجود یک لت در دریچه‌های قلبی، موجب ناتوانی در باز و بسته شدن صحیح دریچه‌های قلبی شده و ممکن است نشتی خود از دریچه قلب را به همرا داشته باشد.

درمان بیماری‌های مادرزادی دریچه قلب فوریتی پزشکی است که به منظور حفظ سلامت بیماران، بهتر است به محض تشخیص انجام شود!

عفونت دریچه قلب:

دریچه‌های قلب انسان می‌توانند در اثر عفونت‌های خون و انواع بیماری‌های عفونی، تحت تاثیر قرار بگیرند و عفونت کنند! تب روماتیسم و اندوکاردیت دو تا از شناخته‌شده‌ترین بیماری‌های عفونی دریچه قلب می‌باشند.

تب روماتیسمی عفونت و التهابی در دریچه قلب است که معمولاً در سنین 20 الی 40 سالگی شیوع بیشتری دارد.

تنگی دریچه قلب:

در عارضه تنگی دریچه قلبی، بافت‌هایی که لت‌های دریچه را تشکیل داده‌اند سفت‌تر و بزرگ‌تر از حالت عادی خودشان می‌شوند. این امر موجب باریک و نازک شدن جریان عبوری خون در دریچه‌ها می‌شود. باریک شدن خروجی دریچه قلب شما می‌تواند کم باشد و آسیبی به کارکرد قلب نزند. همچنین دریچه قلب می‌تواند به قدری تنگ شود که جریان خون در قلب را به مقدار چشمگیری کاهش دهد و عملکرد قلب را مختل کند. نارسایی تنگی دریچه‌های قلب می‌تواند در دریچه میترال، دریچه آئورت رخ دهد.

نارسایی دریچه قلب:

نارسایی یا نشتی دریچه قلب زمانی اتفاق می‌افتد که لت‌ها نتوانند به خوبی و به طور کامل بسته شوند. این امر موجب می‌شود تا جریان خون به عقب برگردد و جریان بازگشتی را به وجود آورد.

در چنین شرایطی قلب شما تلاش می‌کند تا برای جبران خون بازگشتی با فشار بیشتری خون را پمپاژ کند. در نتیجه ممکن است خونرسانی به سایر اندام‌ها و دریچه‌های قلبی کاهش یابد و نارسایی دریچه‌ای را به وجود بیاورد.

برای کسب اطمینان از سلامت دریچه‌های قلب خود، همین حالا با مطب دکتر رامین بقایی به شماره ۸۸۶۷۰۳۵۰-۰۲۱ تماس بگیرید.

آترزی دریچه قلب:

آترزی دریچه قلب زمانی اتفاق می‌افتد که دریچه قلب به صورت مادرزادی و پیش از تولد، تکامل نیابد و به خوبی شکل نگیرد. این عارضه معمولاً در همان دوران نوزادی و خیلی زود تشخیص داده شده و پزشکان جراح قلب برای بهبود این بیماری اقدامات لازم را انجام می‌دهند.

میزان شیوع بیماری‌های دریچه قلب چقدر است؟

به گزارش my.clevelandclinic.org حدود 2.5% از آمریکایی‌ها که اغلب آن‌ها بزرگسالان هستند، به بیماری‌های دریچه قلب مبتلا هستند. به طوری که هر ساله نزدیک به 28.000 نفر در آمریکا جان خودشان را در اثر بیماری‌های دریچه قلب از دست می‌دهند!

روش‌های درمانی بیماری‌های دریچه قلب

درمان بیماری‌های دریچه قلب به علت بروز این عارضه بستگی دارد. همچنین تصمیم اینکه از چه روشی برای درمان بیماری‌های دریجه قلب استفاده کنیم و چه زمان درمان را آغاز کنیم، به تصمیم پزشک متخصص بستگی دارد.

مواردی که تعیین کننده روش درمان بیماری‌های دریچه قلب هستند، عبارتند از:

• نوع بیماری دریچه قلب
• شدت و وسعت آسیب
• سوابق پزشکی بیمار
• سن بیمار

جراحی ترمیم و تعویض دریچه‌های قلب، راهی است مطمئن برای حفظ سلامت قلب! اگر دچار آسیب‌های دریچه‌ای قلب شدید و می‌خواهید دوباره سلامتی را به قلب و عروق خود هدیه دهید، بهتر است تا با مراجعه به یک متخصص جراحی قلب درمان خود را آغاز کنید.

بهترین و موثرترین راهی که برای درمان بیماری‌های دریچه قلب می‌توان از آن استفاده کرد، جراحی دریچه‌های قلب به روش تهاجمی و یا جراحی کم تهاجمی می‌باشد. به کمک این روش‌ها می‌توان دریچه‌هایی از قلب را که دچار آسیب شده‌اند ترمیم و یا به طور کلی تعویض کرد. جراحی دریچه قلب تنها مختص به بزرگسالان نبوده و کودکان و نوزادان هم می‌توانند توسط متخصصین جراحی قلب اطفال، به کمک جراحی درمان شوند.

ترمیم و یا تعویض دریچه‌های قلبی می‌توانند به صورت عمل قلب باز و یا عمل قلب بسته به کمک کاتتر و بالون انجام شود. مزایای جراحی دریچه‌های قلبی عبارتند از:

• کاهش ریسک عفونت
• حفظ قدرت و قوت عملکرد و عضلات قلب
• کاهش نیاز مادام‌العمر به داروهای رقیق کننده خون

اگر دریچه‌های قلب در اثر بیماری و آسیب به قدری تخریب شده باشند که دیگر نتوان آن‌ها را ترمیم کرد، حتماً باید تعویض دریچه قلب صورت بگیرد. در جراحی تعویض دریچه قلب، یک بافت جدید از بدن خود بیمار، قلب انسانی دیگر و یا از بافت قلب حیوانات گرفته شده و جایگزین بخش آسیب دیده حفره قلب خواهد شد.

چگونه می‌توانم سلامت دریچه‌های قلب خود را حفظ کنم؟

اگر مشکلات و بیماری‌های قلبی و عروقی دارید و یا سلامتی دریچه‌های قلب شما به خطر افتاده است، بهتر است تا از راهکارهای پیشگیرانه از عوارض بیماری‌های قلبی زیر استفاده کنید:

• از سیگار کشیدن پرهیز کنید.
• به طور منظم و مرتب ورزش کنید.
• فشار خون و میزان کلسترول خون خود را کنترل کنید.
• چکاپ‌های منظم قلب را توسط بهترین دکتر قلب در تهران انجام دهید.
• رژیم غذایی سالمی سرشار از انواع میوه و سبزیجات و چربی‌های غیر اشباع داشته باشید.

همیشه پیشگیری بهتر از درمان است! پیش از آنکه به بیماری‌های قلب و عروق مبتلا شوید، توصیه می‌شود تا از راه‌های پیشگیرانه از بیماری‌های دریچه قلب و عوارض ناشی از آن استفاده کنید و سلامتی و قلب سالم را به خودتان هدیه دهید.

صداهای قلبی را بیشتر بشناسید

صداهای قلبی یا سوفل قلبی به صداهایی گفته می‌شود که حین گردش طبیعی خون، در دریچه‌های قلبی ایجاد می‌شود. سوفل قلب ناشی از خون جاری است و تا زمانی که جریان خون طبیعی باشد، سوفل قلب هم نرمال و طبیعی خواهد بود. اما اگر اختلالی در جریان خون و عملکرد طبیعی دریچه‌های قلبی به وجود بیاید، صدای طبیعی قلب با مشکل مواجه شده و به سوفل قلبی غیر طبیعی به وجود خواهد آمد.

سوفل قلبی یا صداهای اضافی قلب انواع مختلفی دارد که عبارتند از:

سوفل سیستولیک قلب: این صدا از قلب زمانی شنیده می‌شود که عضله قلبی منقبض شود.

سوفل دیاستولیک قلب: این صدا از قلب زمانی شنیده می‌شود که عضله قلب بین دو نبض از قلب شل شود.

سوفل ممتد قلب: این صدای قلبی در تمام مدتی که خون در بدن گردش داشته باشد شنیده می‌شود.

سوفل‌های قلبی همچنین به دو دسته کلی طبیعی و غیر طبیعی طبقه بندی می‌شود. سوفل‌های طبیعی قلب نشان‌دهنده سلامت قلب شماست و هیچ خبری از خطر نیست. اما اگر صداهای اضافی قلب غیر طبیعی شوند و به اصطلاح ریتم نامنظمی را به وجود آورند، اوضاع را کمی پیچیده‌تر می‌کند.

در صورتی که صداهای ناهنجار و عجیبی را در قلب خود احساس می‌کنید، بهتر است تا فوراً به پزشک متخصص قلب مراجعه کنید.

اگر شما هم صداهای عجیب و آزاردهنده را در قلب خود می‌شنوید همین حالا با مطب دکتر رامین بقایی به شماره۸۸۶۷۰۳۵۰-۰۲۱ تماس بگیرید.

انواع دریچه‌های قلب مصنوعی

اگر دریچه‌های قلب شما در اثر بیماری‌های اکتسابی و بیماری‌های مادرزادی قلب آسیب ببینند، ممکن است نیاز به جراحی تعویض دریچه پیدا کنید. دریچه‌های قلبی به دو صورت طبیعی و مصنوعی برای تعویض مورد استفاده قرار می‌گیرند.

دریچه‌های مصنوعی قلب با توجه به جنسی که دارند به دسته بندی‌های گوناگونی طبقه بندی می‌شوند و به شرح زیر هستند:

دریچه قلب مصنوعی مکانیکی

دریچه‌های مکانیکی قلبی یا دریچه‌های فلزی قلبی خودشان به 3 نوع متنوع زیر طبقه بندی می‌شوند:

دریچه‌های فلزی گوی و قفس (Cage and Ball):

این دریچه قلبی به صورت یک گوی چرخان سیلیکونی داخل قفسی فلزی است که به دلیل بالا بودن ریسک لختگی خون، از سال 2007 تولید آن به عنوان دریچه قلب مکانیکی متوقف گردید.

دریچه‌های دیسکی قلب (Tilting-Disk):

این دریچه‌های قلبی از سال 1969 تا کنون مورد استفاده واقع می‌شوند. دریچه مصنوعی دیسکی قلب شامل یک پایه دیسکی و یک حلقه فلزی متصل می‌باشد که اطراف آن را پارچه‌ای از جنس تفلون پوشانده است.

در داخل این حلقه فلزی نیز دو برجستگی به شکل چنگک از جنس پیروکربن وجود دارد و نقش نگه دارنده دریچه قلب آسیب دیده را بر عهده دارد. حلقه فلزی دریچه دیسکی نیز هر بار که خون جریان می‌یابد و ضربانی ایجاد می‌شود، برای رد کردن خون از خودش باز و بسته می‌شود. امروزه از دریچه‌های دیسکی قلب کمتر از سایر دریچه‌ها استفاده می‌شود.

جهت مشاوره و آگاهی از بهترین دریچه مصنوعی همین حالا با مطب دکتر رامین بقایی با شماره ۸۸۶۷۰۳۵۰-۰۲۱ تماس بگیرید.

دریچه مصنوعی دو لتی (Bi-leaflet):

استفاده از دریچه‌های دو لتی به جای حفره‌های آسیب دیده قلبی از سال 1979 افزایش پیدا کرده است. این دست از دریچه‌ها مکانیزم خوبی در باز و بسته شدن از خودشان نشان می‌دهند. دریچه‌های دو لتی قلب از دو نیم دایره به جنس پیروکربنات تشکیل شده و به یک حلقه فلزی از جنس استیل متصل است.

دریچه مصنوعی دو لتی قلب ابعاد بزرگتری نسبت به دو دریچه دیگر دارد و همین امر موجب شده تا ریسک بروز لخته‌های خون به طرز چشمگیری کاهش پیدا کند. به همان مقدار که خون از این دریچه مصنوعی عبور می‌کند، از آن به سمت عقب نیز برگشت دارد و بزرگترین عیب دریچه‌های دو لتی به شمار می‌رود.

مزیت استفاده از دریچه‌های مکانیکی در مقایسه با دریچه‌های بیولوژیکی قلب چیست؟

این دست از دریچه‌ها دوام بیشتر و عمر مفید طولانی‌تری نسبت به دریچه‌های قلبی بیولوژیکی دارند و می‌توانند، به مدت حداقل 20 الی 30 سال بدون تخریب شدن کار کنند.

معایب استفاده از دریچه‌های مکانیکی در مقایسه با دریچه‌های بیولوژیکی قلب چیست؟

• لخته خون ایجاد می‌کنند.
• سلول‌های خونی سالم را تخریب می‌کنند.
• صداهای غیر طبیعی (صدای “کلیک” مانند) در قلب به وجود می‌آورند.

دریچه‌های بیولوژیکی قلب (دریچه‌های حیوانی)

دریچه‌های مصنوعی قلب که به عنوان دریچه‌های بیولوژیکی نیز شناخته می‌شوند، دریچه‌هایی مصنوعی از جنس بافت طبیعی حیوانات و یا دیگر انسان‌ها می‌باشد. اگرچه که این بافت‌ها طبیعی هستند و اغلب از حیواناتی مانند خوک و یا گاو گرفته می‌شوند، بر روی استنت‌هایی فلزی تعبیه می‌شوند تا منظم و با ساختاری مقاوم در دریچه‌های قلب قرار بگیرند.

دریچه‌های قلبی بیولوژیکی احتمال لخته شدن خون را به شدت کاهش می‌دهند. اما در مقابل عمر کوتاه و میانگین 10 ساله‌ای دارند که در افراد زیر 60 سال و یا بانوان حامله، احتمال تخریب دریچه بسیار بالا می‌رود.

دریچه‌های مصنوعی استنتی و یا TAVR

دریچه‌های TAVR یا استنتی همان دریچه‌های بیولوژیکی هستند. اما دریچه‌های استنتی دریچه‌های بیولوژیکی هستند که درون استنتی فلزی و انعطاف پذیر قرار دارند. این روش از تعویض دریچه‌های قلبی نیازی به جراحی سنتی برید قفسه سینه ندارد و از طریق استنت گذاری از طریق کشاله ران و یا شریان اصلی در بازو، با دریچه قلب آسیب دیده قبلی تعویض خواهد شد.

از مزایا و فواید استفاده از دریچه‌های مصنوعی TAVR می‌توانیم به موارد زیر اشاره کنیم:

• جراحی کم تهاجمی برای درمان
• کاهش ریسک مرگ و میر بیماران
• عدم نیاز به مصرف داروهایی مانند وافارین

از معایب و مضراتی که ممکن است دریچه‌های مصنوعی TAVR با خود به همراه داشته باشند، عبارتند از:

• عمر کوتاه
• هزینه جراحی بسیار زیاد
• رسوب کلسیم و نشت خون
• افزایش ریسک بروز سکته مغزی

دکتر رامین بقایی، بهترین پزشک فوق تخصص قلب در تهران

دکتر رامین بقایی یکی از بهترین و ماهرترین پزشکان جراحی فوق تخصصصی قلب و عروق بزرگسالان و کودکان در تهران هستند. ایشان فارغ التحصیل پزشکی عمومی و جراحی عمومی از دانشگاه تهران و فارغ التحصیل جراحی قلب از دانشگاه ایران می‌باشد.

ایشان عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی ایران و شهید بهشتی هستند و به مدت 6 سال عضو هیئت بورد جراحی قلب کشور در انجمن جراحان قلب ایران بودند. دکتر رامین بقایی ریاستی به مدت 3 سال را در بخش جراحی قلب در بیمارستان شهید مدرس تهران، در کارنامه سوابق علمی و آموزشی خود دارا هستند.

دکتر رامین بقایی پزشک و جراحی با تجربه هستند که خدماتی همچون پیوند قلب، جراحی آئورت، درمان و جراحی انواع بیماری‌های عروق کرونری و … را به بیماران و مراجعه کنندگان خود ارائه می‌دهند.

اگر به دنبال پزشک و جراح قلبی باتجربه و ماهر در تهران هستید، لحظه‌ای وقت را تلف نکنید و همین حالا با مطب دکتر رامین بقایی تماس بگیرید.

سوالات پرتکرار

مطالب مرتبط

دندانپزشکی بعد از جراحی قلب؛ برویم یا نرویم؟!

آیا سوراخ قلبی باعث مرگ می‌شود؟ (هرآنچه که باید از سپتوم قلبی بدانید!)

 سنکوپ قلبی چیست؟ + از علائم تا بهترین راه درمان