رگ های اصلی قلب – شریان های کرونر که شامل دو سرخگ منشعب شده از شاهرگ آئورت – مسئولیت خونرسانی، اکسیژن رسانی و همچنین رساندن مواد مغذی به قلب را بر عهده دارند. در صورتی که کلسترول در شریان های کرونر رسوب کند، خونرسانی به قلب دچار اختلال شده و این موضوع می‌تواند منجر به صدمه سلولی و نهایتا مرگ سلول های قلبی شود.

متاسفانه علیرغم پیشرفت های علمی زیاد، همچنان بیماری های کرونر (coronary arteries) به علت شیوع بالا در صدر علل مرگ و میر در جهان قرار دارند. در این گفتار سعی میشود به علت پیدایش، علائم بالینی، روش های تشخیصی و راه های درمان این بیماری پرداخته شود.

عواملی که خطر ابتلا به بیماری کرونر قلبی را بالا می‌برند

آسیب به لایه داخلی رگ، سنگ بنای اولیه پیدایش بیماری کرونر است. بدنبال آن، نوعی از چربی کلسترول همراه با سلول های خونی و بافتی در محل آسیب رسوب کرده و با ایجاد تغییراتی، انباشت مواد و سلول ها در جدار رگ به داخل رگ برجسته شده (پلاک) که خود باعث تنگی مسیر عبور خون می‌شود. سپس با صدمه و پارگی سطح پلاک، سلولهای خونی به نام پلاکت در محل جمع شده، لخته ای می‌سازند که منجر به انسداد کامل رگ میگردد.

روند آسیب رگ و تشکیل پلاک که به آترواسکلروز معروف است، پدیده ای تدریجی است و طی سال ها پیشرفت می‌کند. به عبارت دیگر بیمار سال ها قبل از بروز علایم قلبی دچار آترواسکلروز بوده است. مسلما هرچه میزان تنگی رگ افزایش یابد، ایسکمی بیشتر و علائم بارزتر می‌شود. سکته حاد قلبی زمانی است که بطور ناگهانی با پارگی پلاک و تشکیل لخته، مسیر رگ کاملا بسته شود.

چه عواملی احتمال بروز بیماری کرونر را افزایش می‌دهند؟

عوامل خطر که تاثیرشان در بروز بیماری های کرونر دیده شده است عبارت است از:

• سن : با افزایش سن خطر آسیب دیدگی و تنگ شدن رگ ها افزایش یافته و احتمال ابتلا به بیماری کرونر بالا می‌رود.
• جنس: در تمام سنین مردان بشتر از زنان مبتلا می‌شوند. البته در زنان پس از یائسگی، احتمال بروز بیماری زیاد میشود.
• سابقه خانوادگی:اگر اقوام درجه یک شما (پدر، مادر، خواهر یا برادر) بیماری قلبی به ویژه اگر پدر یا بردار قبل از 55 سالگی یا خواهر و مادر در سنین کمتر از 65 سالگی به این عارضه مبتلا شده باشند احتمال ابتلا شما نیز بیشتر خواهد شد.
• سیگار:افراد سیگاری یا کسانی که مدام در معرض دود سیگار بوده اند، بشدت در خطر ابتلا هستند.
• فشار خون بالا: فشار خون بالا باعث سفتی شریان های کرونر می‌شود. خطر بروز بیماری کرونر در افرادی که فشارخون ناشناخته داشته یا بخوبی کنترل نکرده اند، بالا است.
• چربی خون بالا: اگر میزان کلی کلسترول خون بالاتر از حد طبیعی بوده یا میزان اجزاء آن غیر طبیعی باشد (سطح LDL بالا و HDL پایین) خطر آترواسکلروز و بیماری کرونر افزایش می یابد.
• چاقی: افزایش وزن بیش از حد طبیعی و چاقی (بویژه تجمع چربی دور شکم) از عوامل خطر آفرین است. همچنین چاقی می‌تواند منجر به دیابت نوع دو و فشار خون بالا در فرد شود.
• دیابت: این بیماری که باعث افزایش قند خون میشود، از عوامل مهم خطر ساز محسوب میشود. متاسفانه شیوع دیابت در اکثر نقاط دنیا رو به افزایش است.
• فعالیت بدنی: کسانی که کم تحرکند و ورزش نمی کنند بیشتر مستعد ابتلا به بیماری کرونر هستند.
• استرس و فشارهای روحی: این عوامل هم مستقیما و هم با تشدید عوامل خطر آفرین دیگر (مثل فشارخون)، در پیدایش و پیشرفت بیماری کرونر مؤثرند.
• میزان خواب: کم خوابی یا زیاد خوابیدن هر دو با افزایش ابتلا به بیماری کرونر مرتبط است.
• الکل: مصرف الکل باعث آسیب به بافت قلب شده و عواملی که ریسک ابتلا به بیماری کرونر دخیل اند را بدتر کند.
• رژیم غذایی ناسالم: در صورت مصرف بیش از حد مواد غذایی ناسالم حاوی چربی اشباع شده، چربی ترانس، نمک و شکر بیماری عروق کرونر را افزایش می‌دهد.

گاه در یک فرد چند عامل همزمان وجود دارند. مثلا افراد چاق اکثرا مبتلا به دیابت نوع دو و فشار خون نیز هستند. بدین ترتیب بروز بیماری کرونر در این افراد، محتمل تر و سریعتر خواهد بود.

ویدیو مصاحبه دکتر بقایی درباره بیماری های عروق کرونر

برای گرفتن نوبت از دکتر رامین بقایی می توانید با شماره ۸۸۶۷۰۳۵۰-۰۲۱تماس بگیرید یا از طریق فرم رزرو نوبت اقدام نمایید.

علائم و نشانه های کرونر چیست؟

از زمان آغاز بیماری تا شروع علائم ممکن است چند سال بگذرد. علائم و نشانه های بیماری عروق کرونر زمانی بروز داده می‌شود که خونرسانی به عضله قلب کاهش پیدا کند در نتیجه با پایین آمدن میزان اکسیژن دریافتی به قلب، فرد دچار تنگی نفس و احساس درد در قفسه سینه می‌شود.

• درد سینه (آنژین):بیمار از درد یا احساس فشار و سنگینی ناخوشایندی پشت جناغ سینه شکایت میکند. این درد به سمت چپ (شانه یا دست چپ) تیر میکشد. آنژین به علت استرس روحی یا فعالیت بدنی شروع شده و طی چند دقیقه با استراحت رفع میشود. درد قلبی در خانم ها می تواند بصورت درد در گردن، فک یا پشت بوده، با تنگی نفس، ضعف و تهوع همراه باشد.
• تنگی نفس:زمانی که قلب به علت ایسکمی نمی تواند بخوبی پمپاژ کند، کندی جریان خون و انباشت آن در ریه ها باعث تنگس نفس میشود. فرد ذکر میکند که با اندکی فعالیت نفس کم می آورد.
• نا منظمی قلب (آریتمی):احساس ناخوشایندی است که بیمار ضربان قلب خود را حس میکند یا نا منظم میزند.
• حمله قلبی (Heart Attack) :زمانی است که بطور ناگهانی مسیر کرونر کاملا بسته شود و در صورت تداوم منجر به سکته قلبی میشود. درد و احساس فشار بسیار شدید در سینه همراه با تنگی نفس و عرق سرد نشانه های این عارضه بشمار میروند. در صورت بروز حمله قلبی، بیمار را باید سریعا به مرکز درمانی ارجاع دهند چرا که مرگ قریب الوقوع بیمار را تهدید میکند.
• بی علامتی: متاسفانه در برخی بیماران، بویژه افراد دیابتی، ممکن است بیماری سال ها بصورت خاموش پیشرفت کند و هیچ نشانه بارزی نداشته باشد. اغلب این افراد بواسطه پیدایش عوارض (نارسایی قلبی) به بیماری خود پی می برند.

 تشخیص بیماری کرونر

در ملاقات اول، پزشک در مورد زمان، نحوه بروز و شدت علائم از شما سوال میکند. همینطور ممکن است اطلاعاتی در مورد سابقه بیماری های قبلی، سابقه بیماری قلبی در خانواده، مصرف سیگار و … کسب کند. سپس معاینه قلبی انجام شده و بسته به نیاز آزمون هایی درخواست میشود؛

• الکتروکاردیوگرافی (ECG):(در بخش تشخیص بیماری های قلبی توضیح داده شد) : این دستگاه پتانسیل الکتریکی عضله قلب را به شکل نوارقلب یا نمودار ثبت شده نمایش می‌دهد.
• اکوکاردیوگرافی:(در بخش تشخیص بیماری های قلبی توضیح داده شد) : یک روش تست مانند نوار قلب اما غیر تهاجمی است که در آن با استفاده از امواج صوتی تصاویر متحرکی از قلب تشکیل می شود.
• آزمون ورزش (Exercise test):پس از آمادگی های اولیه از بیمار خواسته میشود روی صفحه نقاله (تردمیل) راه برود و به تدریج سرعت را زیاد میکند. همزمان ECG بطور مداوم ثبت و فشارخون بیمار اندازه گیری میشود. در صورت وجود بیماری کرونر، علائم بالینی و تغییرات در نوار قلب ظاهر شده و تشخیص داده خواهد شد.
• اسکن قلب:نام صحیح علمی آن Nuclear Cardiac Perfusion Scan است. در این آزمون ماده رادیواکتیو تزریق شده که توسط سلول های قلبی جذب میشود. طی زمان براساس تصاویر ایجاد شده می توانند تشخیص دهند که چه بخشی از قلب و به چه میزان دچار ایسکمی است. به علت مصرف رادیو دارو، کاربرد این آزمون در بانوان باردار یا کسانی که با ایشان ارتباط نزدیک دارند توصیه نمیشود.
• سی تی اسکن قلب: در این روش تصویر برداری رسوب کلسیم در رگ های کرونر دیده و ارزیابی میشود. وجود مقادیر بالای کلسیم، احتمال وجود بیماری کرونر را قویا افزایش میدهد.
• آنژیوگرافی:در این روش لوله باریک و بلندی (کاتتر) از طریق کشاله ران یا دست وارد گردش خون کرده، به سمت قلب هدایت میکنند. سپس ماده حاجب در رگهای کرونر تزریق کرده و همزمان تصویربرداری میکنند. به این ترتیب به دقت، پلاک های تنگ کننده و ساختمان بخش های مختلف کرونر را ارزابی میکنند. گاه همزمان اقدام درمانی (آنژیوپلاستی) انجام میدهند که در بخش روش های درمانی توضیح داده خواهد شد.
• تست اضطراب: بر روی قفسه سینه تان پدهای کوچکی به نام الکترود (EKG) که به یک مانیتور متصل است می چسبانند. این مانیتور فعالیت الکتریکی قلب ضربان قلب، درد قفسه سینه، فشار خون و تنگی نفس به صورت نموداری نشان دهد.
• اسپکت: دستگاه اسپکت (Single Photon Emission Tomography) یک روش های غیر تهاجمی برای تشخیص فیزیولوژی عملکرد قلب استفاده می‎شود. این روش جهت تصویربرداری دوربین گاما به کار میرود.
• تست استرس هسته ایی (Nuclear stress test): تست استرس هسته ایی همانند تست ورزش است با این تفاوت که تصاویری به EGC اضافه کره و جریان خون را در حالت استراحت و هنگام استرس به سمت ماهیچه قلب اندازه گیری می‌کند.

برای ارتباط با دکتر رامین بقایی، بهترین جراح قلب در تهران با شماره ۸۸۶۷۰۳۵۰-۰۲۱ تماس بگیرید.

روش های درمانی بیماری عروق کرونر چیست؟

آترواسکلروز کرونر بیماری مزمنی است که از روش های مختلف، بطور مجزا یا همزمان، در درمان آن استفاده میشود:

• تغییر سبک زندگی:به بیمار توصیه میشود تمام عواملی که در بروز یا پیشرفت بیماری موثرند را کنترل کند. این امر شامل قطع سیگار، کاهش وزن، ورزش مناسب و مداوم، تغذیه سالم و کاهش استرس و فشارهای روحی است.
• چک کردن قند خون: اگر مبتلا به بیماری دیابت هستید کنترل قند خون می‌تواند خطر ابتلا به بیماری عروق کرونر را در شما کاهش دهد.
• کاهش استرس: با ورزش کردن، تمرین تمرکز و حواس و همچنین برقراری با افراد در گروه های حمایتی به طور موثری می‌تواند استرس شما را مهار کند.
• دارو درمانی:داروها با روش های گوناگون در کنترل یا درمان بیماری نقش دارند. به طور خلاصه داروها را در چند گروه کلی می توان تقسیم بندی کرد.
• داروهای ضد پلاکتی:مانع تجمع پلاکت ها و انسداد کرونر میشوند و طبعا تا حد زیادی از حمله قلبی پیشگیری میکنند (مانند آسپیرین، پلاویکس)
• دارهای گشاد کننده کرونر: با افزایش قطر رگ، خونرسانی به قلب را بهتر میکنند (مانند ترکیبات نیتروگلیسرین)
• بتا بلوکر و کلسیم بلوکرها: تعداد ضربان را کم کرده، فشار خون را تا حدی کاهش میدهند. به این ترتیب نیاز قلب به اکسیژن کم شده، درد سینه کنترل میشود (مانند متورال )
• داروهای ضد فشارخون: با کاهش فشارخون، بار قلب را کم کرده، نیاز به اکسیژن را کاهش میدهند (مانند لوزارتان)
• داروهای کاهنده چربی خون: از آنجایی که کلسترول بالا در پیشرفت بیماری مهم است، مصرف این داروها در بیماران قویا توصیه میشود (مانند آتورواستاتین)
• آنژیوپلاستی:همانگونه که قبلا اشاره شد، پزشک کاتتری به سمت قلب هدایت کرده و از طریق آن وارد رگ های کرونر میشوند. در محل مورد نظر با بادکنک کوچکی (بالون) سعی میکنند تنگی را رفع کنند یا با استفاده از لوله های کوچک مشبک (استنت = Stent ) مسیر رگ را باز میکنند.
• جراحی بای پس کرونر: نام علمی آن Coronary Artery Bypass Grafting (CABG) است. در این روش با استفاده از رگ هایی که از ساق پا یا داخل قفسه سینه میگیرند، مسیر خونرسانی به کرونر را برقرار میکنند. حسن این روش آن است که در یک نوبت می توان تمام رگ های تنگ را بای پس کرد و به عبارت دیگر خونرسانی تمام بخش های قلب را برقرار نمود.
• در مورد انتخاب بین آنژیوپلاستی و CABG باید گفت که عوامل متعدد شامل تعداد و محل تنگی کرونر، سن و شرایط بالینی بیمار، بیماری های زمینه ای مانند دیابت و … را مدنظر میگیرند. لذا در بیماران مختلف ممکن است یکی از این دو روش مناسب تر باشد.
• بالون زدن: با کمک این روش میتوان با خطر کمتری نسبت به جراحی قلب جریان خون را در سرخرگ‌های کرونر برقرار کرد.

جهت ارتباط و تماس با دکتر رامین بقایی با شماره  ۸۸۶۷۰۳۵۰-۰۲۱ تماس بگیرید همچنین می توانید در انتها همین صفحه سوالات خود را مطرح کنید، دکتر رامین بقایی در اولین فرصت پاسخ خواهند داد.