آئورت بزرگ‌ترین شریان اصلی در بدن است که به عنوان رگ سرشار از خون حاوی اکسیژن شناخته میشود. وظیفه این شریان انتقال خون تمیز و حاوی اکسیژن، از قلب به سایر اندام‌های بدن است. شریان آئورتی که در داخل قفسه سینه قرار دارد به عنوان آئورت قفسه سینه شناخته شده و امتداد آن که در شکم قرار می‌گیرد، آئورت شکمی نام دارد.
در صورت بزرگ شدن بیش از اندازه و افزایش قطر آئورت، بیماری آنوریسم اتفاق می افتد. عارضه آنوریسم آئورت باعث ایجاد یک برآمدگی بالن شکل در یک ناحیه خاص از دیواره و یا ریشه‌ی آئورت میشود. اگر آنوریسم آئورت به موقع درمان نشود، ممکن است که پاره شود یا به اصطلاح بترکد و خونریزی داخلی را رقم بزند.
در ادامه این مقاله قصد داریم تا آنوریسم آئورت، علائم و همچنین بهترین راه‌ها برای درمان آن را به شما معرفی کنیم و سوالات و ابهامات شما درباره این بیماری را برطرف کنیم.
آنوریسم آئورت چیست؟
آنوریسم آئورت وضعیتی است که در آن شریان آئورت در اثر افزایش قطر و بزرگ شدن بیش از حد رگ، در یک بخش از شریان دچار ضعف و ناتوانی شود. بزرگ شدن بیش از حد آئورت میتواند جریان خون را مختل کند و پمپاژ خون در بدن را ضعیف کند.
در واقع آنوریسم آئورت یک برآمدگی بالون مانند در شاهرگ آئورت است که اگر به موقع تشخیص داده نشود، میتواند موجب پارگی آئورت و خونریزی داخلی در قفسه سینه شود.
به گزارش منابع معتبر، آنوریسم آئورت قفسه سینه اینطور تعریف میشود:
An aortic aneurysm is an enlargement (dilatation) of the aorta to greater than 1.5 times normal size. They usually cause no symptoms except when ruptured.
آنوریسم آئورت یا بزرگ شدن آئورت به اتساع و افزایش قطر آئورت بیش از ۱.۵ برابر اندازه طبیعی آن گفته میشود. معمولاً آنوریسم آئورت تا زمان پارگی و ترکیدن علامتی ایجاد نمی‌کند.
انواع آنوریسم در آئورت
آنوریسم آئورت تنها در قفسه سینه تشکیل نشده و میتواند انواع مختلفی داشته باشد که عبارتند از:
آنوریسم آئورت توراسیک:
آنوریسم آئورت توراسیک همان آنوریسم قفسه سینه است که در نزدیکی قلب به وجود می‌آید. از جمله رایج‌ترین علائم آنوریسم توراسیک عبارتند از:
- سرفه
- تنگی نفس
- تورم بازوها
- سختی در بلع
- افتادگی پلک در یک چشم
- درد قفسه سینه، گردن و کتف
- منقبض شدن مردمک و تاری دید
به طور کلی و تا زمانی که آنوریسم آئورت توراسیک بزرگتر از حد نرمال و یا دچار پارگی نشده باشد، علامت خاصی مشاهده نخواهید کرد.
در صورت داشتن هرگونه ابهام و یا سوالی درباره آنوریسم آئورت در انتهای همین صفحه (بخش کامنت) سوالتان را مطرح نمایید. دکتر رامین بقایی در اولین فرصت پاسخگوی سوالات شما خواهند بود.
آنوریسم آئورت شکمی:
آنوریسم آئورت شکمی در قسمتی از آئورت که در شکم و زیر قفسه سینه قرار دارد، تشکیل میشود. علائم و نشانه‌هایی که آنوریسم شکمی ممکن است به همراه داشته باشد عبارتند از:
- تعریق
- درد ناحیه کمر
- احساس تورم در شکم
- حالت تهوع و استفراغ
- احساس نبض در شکم
- ضربان قلب سریع (تاکی کاردی)
علائم و نشانه‌های آنوریسم آئورت بزرگ شده
همانطور که قبل‌تر هم اشاره کردیم، آنوریسم آئورت تا زمانی که پاره نشود علامت خاصی از خود بروز نمی‌دهد. اما در برخی از موارد علائم و نشانه‌هایی خبر از این اختلال می‌دهند که عبارتند از:
- تنگی نفس
- بی اشتهایی
- کاهش وزن
- درد در قفسه سینه
- بلع دردناک یا دشوار
- تورم بازوها، گردن یا صورت
- سرگیجه و احساس سبکی در سر
- احساس سیری حتی بعد از یک وعده غذایی کوچک
- احساس درد در کمر، گردن و شکم (هر جایی که آنوریسم در حال رشد است.)
اگر شما علائم و نشانه‌های آنوریسم آئورت را دارید جهت دریافت نوبت می توانید با شماره ۸۸۶۷۰۳۵۰-۰۲۱تماس بگیرید یا از طریق فرم رزرو نوبت اقدام نمایید.
علل بروز آنوریسم آئورت
شایع‌ترین علتی که باعث بروز آنوریسم آئورت میشود، فشار خون بالاست. فشار خون بالا میتواند به مرور زمان دیواره سرخرگ آئورت را ضعیف کند و زمینه بروز آنوریسم را فراهم کند. با این حال عوامل دیگری که موجب بروز آنوریسم آئورت می‌شوند عبارتند از:
- آترواسکلروز
- آسیب فیزیکی
- ضعیف مادرزادی سرخرگ آئورت
- سندروم مارفان یا سندروم اهلرز – دانلوس
- عفونت آئورت و دریچه آن بر اثر بیماری سفلیس، اندوکاردیت و یا جراحی آئورت
اگر شما هم سابقه جراحی دریچه آئورت یا بیماری‌های عفونی مانند اندوکاردیت را دارید، بهتر است دائم تحت نظر پزشک متخصص قلب باشید تا از آنوریسم آئورت جلوگیری کنید.
عوامل تشدید کننده آنوریسم آئورت
سابقه خانوادگی ابتلا به آنوریسم آئورت و همچنین سبک زندگی شما در تشدید آنوریسم و همچنین علائم و نشانه‌های آن تاثیر دارد. با این حال آنوریسم آئورت در شرایط و افرادی رخ می‌دهد که:
- سابقه خانوادگی آنوریسم آئورت دارند.
- فشار خون بالا (پرفشاری خون) دارند.
- سابقه خانوادگی تصلب شرایین دارند.
- سیگار و قلیان مصرف می‌کنند.
- بالای ۶۵ سال سن دارند.
- چاقی و اضافه وزن دارند.
- سابقه حمله قلبی دارند.
پس اگر ریسک بیماری‌های قلبی را دارید و یا به صورت افراطی سیگار و قلیان مصرف می‌کنید، در معرض آنوریسم آئورت خواهید بود!
چه زمان آنوریسم آئورت را درمان کنیم؟
بهترین زمان برای درمان آنوریسم آئورت زمانی است که آئورت پاره نشده باشد. اما تعیین زمان ترمیم آئورت به عوامل مختلفی بستگی دارد که برخی از آن‌ها عبارتند از:
قطر آئورت:
قطر آئورت مهم‌ترین عامل تعیین کننده برای درمان و ترمیم آئورت است. اگر قطر آئورت بیش از ۴ سانتیمتر شود، نیاز به پیگیری مداوم بیماری و همچنین غربالگری توسط انواع روش‌های تصویربرداری خواهید داشت. شرایط ترمیم و جراحی آنوریسم آئورت به شرح زیر است:
- اگر سابقه خانوادگی ندارید، بهترین زمان ترمیم زمانی است که قطر آئورت حدود ۵۰ تا ۵۵ میلیمتر شده باشد.
- اگر سابقه خانوادگی آنوریسم آئورت دارید، بهترین زمان برای ترمیم آئورت زمانی است که قطر آن بیشتر از ۵۵ میلیمتر شده باشد.
محل بروز آنوریسم:
یکی دیگر از معیارهای تعیین زمان ترمیم آئورت، محل بروز آنوریسم است. اگر آنوریسم در نزدیکی قلب تشخیص داده شود، عوارض و خطرات بیشتری داشته و نیاز به ترمیم فوری دارد.این در حالی است که آنوریسم آئورت شکمی تشخیص آسان‌تری دارد و به محض تشخیص میتواند به آسانی درمان شود!
بیماری زمینه‌ای:
اگر بیماری ژنتیکی مانند سندروم مارفان یا بیماری زمینه‌ای مانند آترواسکلروز داشته باشید، نسبت به سایر بیماران در اولویت قرار می‌‌گیرید و سریع‌تر درمان می‌شوید. اگر در تشخیص آنوریسم آئورت اندازه این برآمدگی بالون مانند بیشتر از ۴.۵ تا ۵.۵ سانتیمتر باشد، نیاز است تا شریان آئورت و قسمتی که دچار آنوریسم شده ترمیم شود.
روش‌های تشخیص و غربالگری آنوریسم آئورت
غربالگری آنوریسم آئورت اغلب توسط آزمایشات و تصویربرداری‌های مختلف انجام میشود که برخی از آن‌ها عبارتند از:
- ام آر آی
- نوار قلب
- آنژیوگرافی
- سونوگرافی
- سی تی اسکن
این آزمایشات به تشخیص زودهنگام آنوریسم در آئورت کمک کرده و اجازه می‌دهد تا قبل از پاره شدن آن، اقدامات لازم برای درمان صورت بگیرد.
روش‌های درمان آنوریسم آئورت
۴ روش رایجی که متخصص جراحی قلب در تهران از آن برای درمان آنوریسم آئورت استفاده میشود به شرح زیر هستند:
۱. جراحی باز:
در این روش بعد از بیهوشی بیمار با استفاده از برش‌هایی که در قفسه سینه ایجاد می‌شوند، پزشک به طور مستقیم به قلب و شریان آئورت دسترسی پیدا می‌کند. قسمتی از آئورت که دچار آسیب شده را بر می‌دارد و آن را با استفاده از رگ‌های مصنوعی ترمیم می‌کند. از عمل قلب باز نه تنها برای درمان آنوریسم آئورت، بلکه برای درمان قوس آئورت و آئورت صعودی نیز استفاده میشود.
۲. استنت گرافت:
استنت گرافت برای درمان آنوریسم آئورت تحت بیهوشی عمومی میشود. در این روش یک استنت از جنس گرافت داخل شریان آئورت در قسمتی که دچار آنوریسم شده قرار می‌گیرد و به ترمیم این بافت کمک می‌کند.
۳. روش ترکیبی:
در روش هیبریدی یا ترکیبی از دو روش جراحی باز و استنت گرافت به طور همزمان استفاده میشود. به طوری که با باز کردن قفسه سینه، پزشک به شریان آئورت قلب دسترسی پیدا کرده و یک استنت را در قسمت آنوریسم قرار می‌دهد.
۴. درمان دارویی:
اگر شدت آنوریسم آئورت زیاد نباشد و بتوان آن را با روش‌های غیر جراحی درمان کرد، داروهای ضد انعقاد خون ، وارفارین، آنتی بیوتیک و داروهای ضد درد تجویز خواهد شد. همچنین بهتر است تا در طول دوره‌ی درمان به طور مداوم تحت نظارت پزشک متخصص قلب باشید. کنترل فشار خون نیز یکی دیگر از اقداماتی است که بایستی در این فرآیند درمانی انجام دهید.
جهت دریافت نوبت برای درمان بیماری آنوریسم آئورت همین حالا از طریق فرم رزرو نوبت اقدام کنید.
چطور از بروز آنوریسم در آئورت جلوگیری کنیم؟
برای پیشگیری از بروز آنوریسم آئورت و بهبود عملکرد قلبتان، بهتر است تا نکات زیر را مد نظر داشته باشید:
- سیگار کشیدن را ترک کنید.
- تغذیه سالم و کافی داشته باشید.
- از استرس و اضطراب به دور باشید.
- از مصرف قند مصنوعی و شیرینی جات پرهیز کنید.
- حداقل ۵ بار در هفته به مدت ۲۰ دقیقه ورزش کنید.
- فشار خون و بیماری‌های زمینه‌ای دیگر مانند دیابت را مدیریت کنید.
- از نوشیدن مشروبات الکلی و نوشیدنی‌های انرژی زا و گازدار پرهیز کنید.
- در صورت ابتلا به عفونت‌های فعال مانند سفلیس، آن را فوراً درمان کنید.
رژیم غذایی مناسب برای آنوریسم آئورت
در راستای بهبود رژیم غذایی و خوردن غذاهای سالم، ممکن است این سوال برایتان پیش بیاید که کدام میوه‌ها برای بهبود درد آنوریسم آئورت مناسب هستند؟ میوه‌هایی که به کاهش فشار خون و بهبود آنوریسم در آئورت کمک می‌کنند عبارتند از:
- سیب
- گلابی
- موز
تحقیقات نشان داده است افرادی که حداقل دو وعده میوه در روز مصرف می‌کنند، شانس ابتلا به آنوریسم آئورت در آن‌ها کمتر است.
درمان آنوریسم آئورت با دکتر رامین بقایی تهرانی
دکتر رامین بقایی تهرانی پزشک متخصص جراحی قلب و عروق و فارغ التحصیل رشته جراحی قلب از ایران هستند. ایشان به مدت ۳ سال ریاست بخش قلب در بیمارستان شهید مدرس تهران را بر عهده داشتند و توانستند رضایت بیماران و مراجعان خود را به خوبی جلب کنند.
دکتر رامین بقایی در طول بیش از ۲۰ سال فعالیت حرفه‌ای خود، در هر یک از زمینه‌های زیر مهارت و تبحر بالایی دارند:
- جراحی شریان آئورت
- جراحی دریچه‌های قلبی
- جراحی کم تهاجمی قلب
- جراحی قلب کودکان و نوزادان
- درمان و جراحی بیماری‌های عروق کرونر
اگر در طی بارداری متوجه ابتلا به آنوریسم شکمی شده باشیم باید چه اقداماتی انجام دهیم؟ در این حالت شدت آنوریسم با چه نوع عکس‌برداری مشخص میشود؟
سلام،
تشخیص در دوره بارداری با سونوگرافی است و بهتر است با مراقبت‌های عمومی و کنترل فشارخون بارداری را بگذرانند و سپس در صورت لزوم جراحی کنند.