برنامه بازتوانی قلبی یا توانبخشی قلبی (Cardiac rehabilitation) به شما کمک می‌کند تا پس از حمله قلبی، جراحی قلب یا بیماری‌هایی مانند نارسایی قلبی از شایع ترین بیماری‌های بزرگسالان به بهبودی برسید و به زندگی سالم‌تری از نظر قلبی بازگردید. در واقع این فرایند به بهبود آینده قلب شما کمک می‌کند؛ هر چند گذشته‌ی آن را تغییر نمی‌دهد.
این برنامه با ورزشها و آموزش‌هایی که برای اصلاح سبک زندگی در نظر گرفته است سلامت قلب شما را ارتقا می‌دهد و از عوارض بیشتر پیشگیری می‌کند. برای آشنایی بیشتر با فرایند، مزایا و سایر جزئیات این برنامه با ما در ادامه مقاله همراه باشید.
برای رزرو نوبت برنامه توانبخشی قلبی، فرم زیر را پر کنید و تیم ما با شما تماس خواهد گرفت: فرم رزرو نوبت
توانبخشی قلب چیست؟
توانبخشی قلب (Cardiac Rehabilitation) یک برنامه‌ی پزشکی و درمانی جامع است که برای کمک به بیماران قلبی پس از سکته قلبی، جراحی قلب، آنژیوپلاستی یا مشکلات مزمن قلبی طراحی میشود.
برنامه بازتوانی قلبی یا توانبخشی قلب علاوه بر کمک به بازگشت عملکرد قلب با گروهی مزایا در مسائل دیگر همراه است که برای سلامت کلی بدن خوب است. برای مثال باعث مدیریت وزن و ترک عادات بدی مانند مصرف سیگار میشود.
برنامه بازتوانی قلبی برای چه افرادی مناسب است؟
در صورتی که هر یک از شرایط یا بیماری‌های زیر را داشته باشید پزشک‌تان ممکن است توانبخشی قلبی را به شما توصیه کند. این شرایط عبارتند از:
- حمله قلبی
- نارسایی قلبی
- پیوند قلب یا ریه
- جراحی بای‌پس عروق کرونر
- ترمیم یا تعویض دریچه قلب
- برخی بیماری‌های مادرزادی قلب
- آنژیوپلاستی و فنرگذاری در قلب (استنت گذاری)
- درد پایدار قفسه سینه (آنژین پایدار یا Stable angina)
- بیماری عضله قلب یا کاردیومیوپاتی (Cardiomyopathy)
- بیماری‌های عروق کرونر، مانند گرفتگی این عروق (آترواسکلروز)
- بیماری عروق محیطی بدن که با درد در بازوها یا پاها در هنگام فعالیت بروز می‌کند (لنگش یا Claudication)
همچنین جدولی برای ارزیابی مناسب بودن توانبخشی قلب برای هر فرد وجود دارد، که بر اساس عوامل خطر ابتلا به بیماریها و عوارض قلبی عروقی طراحی شده است:
| جدول 1. عوامل خطر ابتلا به بیماریها و عوارض قلبی-عروقی | |
| غیر قابل تغییر یا تنظیم | قابل تغییر یا تنظیم |
|
|
برنامه توانبخشی قلبی شامل چه کارهایی میشود؟
اصلی‌ترین اجزای تشکیل دهنده یک برنامه کامل بازتوانی قلب را در این قسمت توضیح می‌دهیم از:
1. معاینه پزشکی
در ابتدا تیم پزشکی معاینات لازم را جهت ارزیابی اولیه انجام می‌دهد. آنها توانایی‌های جسمی و محدودیت‌های پزشکی و خطر عوارض قلبی در شما را به ویژه در هنگام ورزش بررسی می‌کنند. تیم پزشکی با معاینات مکرر به پایش مرتب وضعیت سلامت و پیشرفت شما و ارزشیابی میزان اثربخشی برنامه بازتوانی قلبی می‌پردازند.
2. ورزش و فعالیت بدنی کافی
ورزش به عنوان یکی از مهمترین 8 اقدام ضروری زندگی برای سلامت قلب (Life’s Essential 8) به بهبود وضعیت قلبی شما کمک می‌کند. تیم پزشکی احتمالاً فعالیت‌هایی هوازی با خطر کمتر را به شما پیشنهاد می‌کنند. این فعالیت‌ها شامل تمرینات هوازی، پیاده روی، دوچرخه سواری، پارو زدن، دویدن، یوگا و برخی تمرینات تقویت عضلات مانند وزنه برداری میشود. در طول بازتوانی قلبی معمولاً به حداقل 3 بار در هفته ورزش نیاز دارید.
3. آموزش سبک زندگی سالم، به‌خصوص مبتنی بر سلامت قلب
در توانبخشی قلب به آموزش تغذیه سالم، ورزش منظم، تنظیم وزن، پرهیز از مصرف سیگار یا ترک آن و خواب 7 الی 9 ساعت در شبانه روز پرداخته میشود. برنامه بازتوانی قلبی همچنین راهنمایی‌هایی درباره تنظیم فشار خون، قند خون و کلسترول ارائه می‌دهد.
4. حمایت روحی و روانی
سازگاری با مشکلات جدی سلامت اغلب زمان بر است و نیاز به مهارت و انرژی زیادی دارد. ممکن است با توجه به شرایط فعلی کاری یا زندگی خود احساس افسردگی یا اضطراب داشته باشید. روش‌های درمانی تخصصی از جمله کاردرمانی، درمان روانشناختی و دارو درمانی میتواند به شما مهارت‌هایی برای رسیدن به شرایط بهتری در زندگی و کار یاد بدهد.
سلامت قلب خود را جدی بگیرید. با دکتر رامین بقایی تماس (02188670350) بگیرید یا فرم نوبت آنلاین را تکمیل کنید تا برنامه بازتوانی قلبی شخصی سازی شده برای شما آغاز شود.
فرایند بازتوانی قلبی چه میزان طول می‌کشد و چگونه می‌گذرد؟
در بیشتر برنامههای توانبخشی قلبی، مراحل اولیه حدود 3 ماه طول می‌کشد. هر چند در شرایطی خاص ممکن است به عنوان یک برنامه فشرده به مدت چند ساعت در روز و برای یک تا دو هفته انجام شود. در طی فرایند بازتوانی قلبی تیمی از تخصص‌های مختلف علوم پزشکی همراه شما خواهند بود، شامل:
- مربیان ورزشی
- مربیان پرستاری
- متخصصین تغذیه
- متخصصین قلب و عروق
- روانشناسان و روانپزشکان
- فیزیوتراپیست‌ها و کاردرمانگران
هر یک از متخصصین به شما در یکی از حوزه‌های برنامه بازتوانی قلب کمک می‌کند.
بیشتر بدانید: بهترین جراح قلب در تهران
آیا برنامه بازتوانی قلبی پس از این فرایند پایان می‌یابد؟
پس از پایان برنامه توانبخشی قلبی باید بدانید که چگونه تمرینات را به تنهایی انجام دهید و سبک زندگی سالم‌تری داشته باشید. برای این کار رژیم غذایی، ورزشها و عادات سبک زندگی جدید خود را برای همیشه ادامه دهید و تثبیت کنید.
توانبخشی قلب چه فواید و مزایایی برای سلامت قلب و بدن دارد؟
بازتوانی قلبی به شما کمک می‌کند زندگی خود را از نظر جسمی و روحی بازسازی کنید. با این رویکرد شما قوی‌تر خواهید شد و یاد می‌گیرید چگونه شرایط خود را مدیریت کنید. مهمترین مزایای برنامه بازتوانی عبارت‌اند از:
- تنظیم وزن
- افزایش قدرت هوازی و عضلانی
- ترک عادات بد مانند مصرف سیگار
- یادگیری روش‌های مدیریت استرس و اضطراب
- کاهش خطر بیماری عروق کرونر و سایر مشکلات قلبی
- پیروی از رفتارهای سالم قلب مانند تغذیه سالم و ورزش منظم
یکی دیگر از باارزش‌ترین مزایای بازتوانی قلبی بهبود کیفیت زندگی است. برخی از افرادی که به بازتوانی قلبی ادامه میدهند احساس بهتری نسبت به قبل از جراحی قلب یا بیماری قلبی دارند.
انجمن قلب آمریکا (AHA) اAmerican Heart Association) اهمیت انجام توانبخشی چشم را اینگونه بیان می‌کند:
“Atherosclerosis, the buildup of plaque in the inner walls of the arteries, is a major cause of coronary artery disease. Much of your cardiac rehab treatment plan centers on minimizing or reversing atherosclerosis through lifestyle changes and medications.”
«آترواسکلروز یا تجمع پلاک در دیواره داخلی عروق یکی از علل اصلی بیماری عروق کرونر است. بخش زیادی از برنامه درمانی بازتوانی قلبی شما بر کاهش یا معکوس‌کردن آترواسکلروز از طریق تغییرات سبک زندگی و داروها متمرکز است.»
منبع: https://www.heart.org/en/
برنامه توانبخشی قلب چه عوارضی ممکن است در پی داشته باشد؟
برنامه بازتوانی قلبی با وجود تمام مزایای ذکرشده برای همه افراد مبتلا به بیماری‌های قلبی مناسب نیست. تیم پزشکی قبل از شروع برنامه شما را معاینه و سابقه پزشکی شما را بررسی می‌کند. آنها همچنین آزمایش‌هایی انجام میدهند تا مطمئن شوند که شما آماده شروع بازتوانی قلبی هستید. در موارد نادر برخی افراد به دنبال تمرینات بازتوانی قلبی دچار کشیدگی یا گرفتگی عضلات میشوند. به ندرت احتمال بروز عوارض قلبی کمی نیز در پی آن وجود دارد. برای پیشگیری از این مسائل هنگام ورزش تیم پزشکی شما را به دقت ارزیابی می‌کنند و موارد لازم را به شما آموزش میدهند تا آسیب نبینید.
هزینه بازتوانی قلب
هزینه بازتوانی قلب به عوامل مختلفی بستگی دارد و برای هر بیمار متفاوت است. نوع بیماری قلبی و شدت آسیب وارد شده، تعداد جلسات بازتوانی تجویز شده توسط پزشک، تجهیزات و دستگاه‌های مورد استفاده در کلینیک، تجربه و تخصص تیم درمانی و حتی موقعیت جغرافیایی مرکز درمانی از مهمترین عوامل تعیین‌کننده هزینه هستند. همچنین بیمه درمانی و میزان پوشش خدمات توانبخشی قلبی میتواند بخش قابل توجهی از هزینه را کاهش دهد. به همین دلیل توصیه میشود پیش از شروع دوره بازتوانی بیمار با پزشک و مرکز درمانی درباره جزئیات و هزینه‌های احتمالی مشورت کند.
ورزشهای بازتوانی قلب
ورزشهای بازتوانی قلب برای بیماران قلبی بسیار ضروری هستند و به دو دسته کلی زیر تقسیم میشوند:
- تمرینات هوازی سبک: پیادهروی روزانه، دوچرخهسواری ثابت یا شنا برای بهبود گردش خون و عملکرد قلب
- تمرینات قدرتی ملایم: استفاده از وزنه‌های سبک یا کش‌های ورزشی برای تقویت عضلات بدون فشار زیاد به قلب
- بهتر است شدت این حرکات را به صورت تدریجی افزایش دهید و کاملاً تحت نظر پزشک باشید.
برای تنظیم یک برنامه توانبخشی قلب از کجا باید شروع کنم؟
برای داشتن یک برنامه جامع بازتوانی قلب و اجرای درست آن مراحل زیر را به ترتیب طی کنید:
- از پزشک خود بپرسید که آیا واجد شرایط این برنامه هستید یا خیر
- در صورت صلاحدید پزشک برای برنامه بازتوانی قلبی ثبت نام کنید
- اهداف سلامتی قلبی خود را با مشورت تیم پزشکی بنویسید
- با هماهنگی تیم پزشکی برنامه‌ای برای بازتوانی قلبی خود بریزید
- خودتان نیز اصول خود مراقبتی را جدی بگیرید
- داروهایتان را به درستی و در زمان مناسب مصرف کنید
در طول این مدت اگر متوجه علائم جدید یا تشدید علائم قبلی شدید به پزشک خود مراجعه کنید یا با 115 تماس بگیرید.
جمع بندی نکات اصلی برنامه بازتوانی قلبی
در صورتی که به بیماری‌هایی قلبی مانند نارسایی قلبی، درد پایدار قفسه سینه، بیماری عروق کرونر مانند آترواسکلروز دچار هستید، توانبخشی یا برنامه بازتوانی قلب میتواند به شما در افزایش کیفیت زندگی و کاهش عوارض قلبی-عروقی کمک کند. یکی از مهمترین نکته‌ها انجمام فرایند توانبخشی قلب به صورت تیمی و در کنار متخصصین حوزه‌های مختلف است. شما در ارتقای سلامت قلب خود، تنها نیستید و میتوانید از این افراد کمک بگیرید.
برای تنظیم برنامه بازتوانی قلبی با دکتر رامین بقایی و انجام معاینات ارزیابی کامل با ما در مطب ایشان تماس (02188670350) بگیرید.
منابع
- https://www.heart.org/en/health-topics/
- https://www.bhf.org.uk/informationsupport/
- https://www.mayoclinic.org/tests-procedures/
خیلی مطلب خوبی بود برای من که عمل قلب داشتم تاثیر گذار بود ممنونم
سلام دوست عزیز؛
خوشحالیم که مطالب برای شما مفید بوده است. هدف ما این است که بیماران بعد از عمل قلب با اطلاعات درست و علمی، مسیر بهبودی را راحت‌تر طی کنند. برای شما سلامتی و آرامش قلبی آرزو می‌کنم.