تنگی نفس یکی از مهمترین و شایعترین علایمی است که میتواند به وجود یک بیماری زمینهای قلبی اشاره داشته باشد. وقتی صحبت از علت تنگی نفس در بیماران قلبی و ارتباط آن با قلب میشود در واقع با زنگ خطری جدی مواجهایم که نباید نادیده گرفته شود. این حالت ممکن است بهصورت تدریجی یا ناگهانی بروز کند و با فعالیت یا حتی در حالت استراحت هم ظاهر شود. در ادامه مطلب به بررسی دقیق ارتباط تنگی نفس با بیماری قلبی و راه تشخیص و درمان آن میپردازیم.
تنگی نفس را جدی بگیرید! برای تشخیص و درمان تخصصی بیماریهای قلبی با مطب دکتر بقایی تماس بگیرید (02188670350) و سلامت قلب خود را تضمین کنید.
تنگی نفس چیست و چگونه متوجه آن شویم؟
تنگی نفس یا سختی در نفس کشیدن (Dyspnea) به حالتی گفته میشود که فرد احساس میکند قادر به نفسکشیدن کافی نیست یا باید تلاش بیشتری برای تنفس بکند. این حالت میتواند به صورتهای زیر خود را نشان دهد:
- تنگی نفس حملهای شبانه (PND)
- در استراحت (حتی بدون فعالیت بدنی)
- در فعالیت (فقط هنگام فعالیت یا ورزش)
- تنگی نفس در حالت خوابیده یا درازکش (ارتوپنه)
بهعلاوه معمولاً به دو نوع اصلی تقسیمبندی میشود:
- حاد (ناگهانی و شدید، مثلاً در طی چند دقیقه یا ساعت)
- مزمن (طولانیمدت و پیشرونده)
هر یک از این انواع میتوانند علل مختلفی داشته باشند؛ اما معمولاً ترکیبی از آنها در بیماریهای قلبی دیده میشود.
سایت معتبر پزشکی Clevelandclinic.org حالت تنگی نفس را اینطور توصیف میکند:“Dyspnea, or shortness of breath, is the feeling that you can’t get enough air into your lungs. It might feel like your chest is tight, you’re gasping for air or you’re working harder to breathe. Heart and lung conditions are common causes of dyspnea.”«تنگی نفس یا دیسپنه احساسی است که در آن فرد تصور میکند امکان ورود هوای کافی به ریههای خود را ندارد. این حالت ممکن است به صورت احساس فشار در قفسه سینه، نفسنفسزدن یا نیاز به تلاش بیشتر برای نفسکشیدن ظاهر شود. بیماریهای قلبی و ریوی از علل شایع تنگی نفس هستند.»
منبع: https://my.clevelandclinic.org/health/symptoms/16942-dyspnea
علت تنگی نفس در بیماری قلبی چیست و با چه مکانیسمی ایجاد میشود؟
پاسخ کوتاه این است: افزایش فشار در مویرگهای ریوی بهدلیل نارسایی قلب چپ، وقتی عملکرد بطن چپ قلب دچار اختلال میشود خون بهجای پمپشدن بهطور مؤثر به سمت بدن در ریهها تجمع پیدا میکند. چنین حالتی در شرایطی مانند نارسایی قلبی یا بیماری دریچهای رخ میدهد. این تجمع فشار در ریهها و نشت مایع به فضای بینسلولی را افزایش میدهد که به آن ادم ریوی گفته میشود. این وضعیت عامل اصلی تنگی نفس در بیماری قلبی است.
بیشتر بخوانید: علت تپش قلب چیست؟
علائم همراه با تنگی نفس در بیماریهای قلبی چیست؟
تنگی نفس در ارتباط با بیماری قلبی معمولاً تنها علامت نیست و با مجموعهای از نشانهها همراه است که به تشخیص سریعتر کمک میکند:
- سرفههای شبانه یا مزمن
- تورم پاها یا قوزک پا
- درد یا فشار در قفسه سینه
- احساس خستگی مزمن و بیحالی
- رنگ پریدگی یا کبودی لبها و ناخنها
- ضربان قلب تند یا نامنظم (آریتمی قلبی)
در صورت همراهی این علایم با تنگی نفس در بیماران قلبی باید سریعاً به پزشک مراجعه کنید. چرا که بهاحتمال خیلی بیشتری مشکل تنگی نفس شما از قلبتان است.
آیا تنگی نفس شما با علائم دیگری مثل درد قفسه سینه یا تپش قلب همراه است؟ فوراً با متخصص قلب مشورت کنید (02188670350) تا از بروز مشکلات جدی جلوگیری شود.
هر یک از انواع مختلف بیماری قلبی چگونه باعث تنگی نفس میشوند؟
در این بخش به صورت دقیق و موردی بررسی میکنیم که هر بیماری چگونه تنگی نفس در بیماران قلبی را ایجاد میکند:
1. نارسایی قلبی (Heart Failure)
نارسایی قلب باعث میشود عضله قلب ضعیف شده و نمیتواند خون را بهخوبی پمپ کند. این ناکارآمدی باعث تجمع خون در ریهها و بروز تنگی نفس بهخصوص در شب و در حالت خوابیده میشود.
2. بیماریهای دریچهای قلب (Valvular heart disease)
در بیماریهای دریچه ایی قلب، تنگی یا نارسایی دریچههای میترال یا آئورت، باعث برگشت خون یا کاهش جریان به جلو میشود و منجر به افزایش فشار ریوی و تنگی نفس میگردد.
3. بیماریهای عضله قلب یا کاردیومیوپاتیها (Cardiomyopathies)
در این بیماریها ساختار و عملکرد قلب تغییر میکند. بسته به نوع کاردیومیوپاتی، تنگی نفس ممکن است تدریجی یا شدید و ناگهانی باشد.
4. تنگی عروق کرونر یا بیماریهای ایسکمیک قلب (Ischemic heart disease)
کمبود خونرسانی قلب بهدنبال گرفتگی عروق منجر به عملکرد ضعیف بطن چپ و در نتیجه افزایش فشار در ریهها میشود.
5. نامنظمی ضربان قلب یا آریتمی (Arrhythmia)
ضربان نامنظم برونده قلبی و خونرسانی به اندامها را کاهش میدهد و احساس تنگی نفس ایجاد میکند.
تفاوت تنگی نفس قلبی و ریوی چیست؟
در جدول زیر ویژگیهای تنگی نفس قلبی و ریوی را با یکدیگر مقایسه میکنیم:
| ویژگی | تنگی نفس قلبی | تنگی نفس ریوی |
| شروع علائم | اغلب هنگام فعالیت یا شبها | دائمی یا وابسته به شرایط محیطی |
| شدت در حالت درازکش و خوابیده | بدتر میشود (ارتوپنه و PND) | معمولاً بهبود مییابد |
| سایر علائم همراه | تورم پا، تپش قلب و سرفه خشک شبانه | خسخس سینه و سرفه مزمن همراه با خلط |
| ارتباط با بیماری زمینهای | سابقه بیماری قلبی مشخص | سابقه آسم، COPD یا سیگار |
دانستن این موارد باعث افتراق بهتر و درک بیشتر ارتباط تنگی نفس با بیماری قلبی میشود.
در صورت بروز یا تشدید تنگی نفس در ارتباط با بیماری قلبی چه کنیم؟
اگر دچار تنگی نفس ناگهانی یا افزایش تدریجی آن در ارتباط با بیماری قلبی شُدید به خصوص اگر همراه با علایم دیگری مثل درد قفسه سینه یا تپش قلب بود، چند اقدام فوری زیر را انجام دهید:
- بلافاصله در وضعیت نیمهنشسته قرار بگیرید
- از ماسک اکسیژن استفاده کنید
- با اورژانس تماس بگیرید
- از مصرف نمک و مایعات زیاد خودداری کنید
- فوراً به پزشک متخصص قلب مراجعه کنید
حتماً تحت هر شرایطی از اطرافیان خود کمک بگیرید یا آنها را خبر کند.
روش تشخیص علت تنگی نفس در بیماری قلبی
تشخیص علت تنگی نفس در بیماران قلبی با شرح حال و معاینه فیزیکی شروع میشود:
- شرح حال از: علائم بیمار، سابقه بیماری قلبی، داروهای مصرفی در منزل و سابقه خانوادگی
- معاینه فیزیکی کاملی از: قلب، ریه و اندامها
در همین فاصله یک نوار قلب از بیمار گرفته میشود و سپس روشهای دیگری برای تشخیص دقیقتر به کار میرود، از جمله:
- اکوی قلبی
- تصویربرداری قفسه سینه
- تست ورزش یا تست استرس قلبی
- آنژیوگرافی در موارد مشکوک به بیماری عروق کرونر
- آزمایش خون برای اندازهگیری آنزیمهای قلبی مانند BNP یا NT-proBNP
در نهایت این اقدامات دقیقتر در کنار سابقه قبلی بیمار قرار داده و تشخیص نهایی معلوم میشود.
انواع مختلف درمان تنگی نفس در بیماران قلبی
درمان تنگی نفس بسته به به علت زمینهای و نوع دقیق بیماری قلبی دارد. اما بهطور کلی از روشهای زیر کمک گرفته میشود:
- اکسیژندرمانی: با ماسک یا کانال بینی اکسیژن
- تغییر سبک زندگی: کاهش وزن، ورزش سبک و قطع سیگار
- داروها: مانند دیورتیکها، بتابلوکرها، مهارکنندههای ACE و…
- درمان بیماری زمینهای: اصلاح دریچهها، آنژیوپلاستی و کارگذاری باتری قلب یا پیسمیکر (Pacemaker)
این اقدامات با اصلاح شرایط قلبی ادم ریوی را کاهش میدهند و علت زمینهای تنگی نفس در بیماری قلبی را از بین میبرند. و در کل تغییرات سبک زندگی حتی میتوانند از بروز تنگی نفس و بیماریهای قلبی پیشگیری کنند.
چه نکاتی را بهتر است برای کاهش تنگی نفس در بیماری قلبی رعایت کنیم؟
اگر بیماری قلبی یا ریوی دارید از راههای زیر برای کنترل تنگی نفس خود کمک بگیرید:
- اجتناب از مصرف الکل و سیگار
- رعایت رژیم کمنمک و کمچربی
- پیروی دقیق از دستورات دارویی پزشک
- وزنکشی روزانه برای بررسی احتباس مایعات
- استراحت کافی و خواب با زاویه مناسب (بالش بلند)
اگر شما یا عزیزانتان با تنگی نفس در بیماران قلبی مواجه هستید بهتر است به بدن خود گوش دهید و با پزشک متخصص قلب در ارتباط باشید. چرا که بیتوجهی به علائم و ارتباط تنگی نفس با بیماری قلبی عواقب جبرانناپذیری بهدنبال دارد.
دکتر رامین بقایی، یکی از بهترین متخصصین قلب تهران برای درمان تنگی نفس
دکتر رامین بقایی تهرانی فوق تخصص جراحی قلب و عروق با بیشتر از 20 سال تجربه در زمینه بیماریها و علائم قلبی بزرگسالان مانند تنگی نفس و تپش قلب هستند. ایشان در جراحی تخصصی قلب نوزادان و کودکان (کودکان و بزرگسالان) نیز تسلط دارند. ایشان در سال 2003 بورس تحصیلی برای انجام دوره تکمیلی در بیمارستان پیتیه پاریس، مرکز معروف قلب در فرانسه دریافت کردند. گروهی از خدمات اصلی دکتر بقایی عبارتند از:
در صورت تمایل به ثبت ویزیت دکتر بقایی برای تشخیص علت تنگی نفس در بیماری قلبی و درمان آن میتوانید با ما تماس (02188670350) بگیرید.
جمعبندی ارتباط تنگی نفس با بیماری قلبی
از نارسایی قلبی تا بیماریهای دریچهای و آریتمیها همه میتوانند باعث بروز تنگی نفس شوند. تشخیص بهموقع، درمان مؤثر و رعایت سبک زندگی سالم کلید کنترل این علامت هستند. بهترین راه برای از بین بردن علت تنگی نفس در بیماران قلبی مراجعه به پزشک متخصص قلبوعروق یا جراحی قلب است. برای این کار میتوانید با استفاده از شماره (02188670350) از مطب دکتر رامین بقایی تهرانی نوبت بگیرید.
منابع
- https://my.clevelandclinic.org/health/symptoms/16942-dyspnea
- https://www.ahajournals.org/doi/10.1161/01.CIR.0000075956.36340.78
سپاسگزارم ازآقای دکترخیلی مفید بودسلامت و تندرست باشید ان شاءالله
سلام دوست گرامی؛
خوشحالیم که مطلب برای شما مفید بوده است هر سوالی داشتید در خدمتیم.