نوار قلب (ECG یا EKG) آزمایشی ساده و بدون درد است که می تواند با ثبت فعالیت الکتریکی قلب بیماری های قلبی را تشخیص دهد. نوار قلب معمولاً یک نمودار کاغذی است که تغییرات پتانسیل الکتریکی قلب را در طول زمان نشان می دهد. این تغییرات به صورت امواج و قطعات مشخص می شوند. هر موج و قطعه نشان دهنده یک مرحله از چرخه انقباض و انبساط قلب است.
“چرا تست نوار قلب انجام می شود؟” یا “نوار قلب چگونه انجام می شود؟” یا “نوار قلب چه اطلاعاتی را فراهم می کند؟” سوالاتی است که ممکن است ذهنتان را مشغول کرده باشد، در ادامه این مطلب با ما همراه باشید تا اطلاعات بیشتری درباره نوار قلب کسب کنید.
تست نوار قلب چیست؟
عملکرد قلب مانند یک پمپ است که خون را در سراسر بدن به گردش در می‌آورد. این پمپاژ توسط سیگنال‌های الکتریکی تولید میشود که در نقاط خاصی از قلب ایجاد میشوند. این سیگنال‌ها در مسیرهای مشخصی در سراسر قلب منتقل میشوند و باعث انقباض ماهیچه‌های قلب میشوند. انقباض ماهیچه‌های قلب باعث میشود که خون از قلب خارج شده و به سراسر بدن منتقل شود. اگر قلب به درستی کار نکند، ممکن است مشکلاتی در جریان خون ایجاد شود. این مشکلات می‌توانند باعث علائمی مانند تنگی نفس، درد قفسه سینه و خستگی شوند.
پزشکان متخصص قلب از ابزاری به نام الکتروکاردیوگرام (EKG) برای اندازه‌گیری سیگنال‌های الکتریکی قلب استفاده می‌کنند. EKG اطلاعات مهمی در مورد عملکرد قلب ارائه می‌دهد و می‌تواند برای تشخیص بیماریهای قلبی استفاده شود.
در صورت داشتن هرگونه ابهام و یا سوالی درباره نوار قلب در انتهای همین صفحه (بخش کامنت) سوالتان را مطرح نمایید. دکتر رامین بقایی در اولین فرصت پاسخگوی سوالات شما خواهند بود.
چه بیمای هایی را می توان با نوار قلب تشخیص داد؟
EKG یک آزمایش ساده و بدون درد است که می‌تواند اطلاعات مهمی در مورد عملکرد قلب ارائه دهد. این آزمایش می‌تواند برای تشخیص طیف گسترده‌ای از بیماریهای قلبی استفاده شود، از جمله:
- سکته قلبی
- حمله قلبی در شرایط اضطراری
- اختلال در ریتم قلب و نامنظم شدن ریتم ضربان
- افیوژن پریکارد یا پنوموتوراکس ( آب آوردن ریه)
- ایسکمیک قلبی ( کاهش خون رسانی به ماهیچه های قلب)
- تغییر اندازه حفرات قلب ( دهلیز ها یا بطن ها ) که باید توسط اکوکاردیوگرام تایید شود
- بیماری دریچه های قلب ( تنگی و بسته شدن دریچه ها، افتادگی دریچه قلب؛ مخصوصا میترال)
- بیماری های مادرزادی قلب مانند وجود سوراخ در دیواره بین حفرات راست و چپ
- پریکاردیت ( قلب درون یک کیسه محافظت کننده قرار داردف درصورتی که این کیسه ملتهب و متورم شود، بیماری پریکاردیت ایجاد می شود)
چرا تست نوار قلب انجام می شود؟
اگر پزشک شما توصیه کرده است که نوار قلب انجام دهید، حتماً این آزمایش را انجام دهید. نوار قلب یک آزمایش مهم است که می‌تواند در مدیریت و تشخیص بیماریهای قلبی کمک کند. بنابراین، دلایل متعددی برای انجام تست نوار قلب وجود دارد. برخی از دلایل رایج عبارتند از:
- تپش قلب: تپش قلب می‌تواند نشانه‌ای از آریتمی قلبی باشد.
- تنگی نفس: تنگی نفس می‌تواند نشانه‌ای از نارسایی قلبی باشد.
- درد قفسه سینه: درد قفسه سینه می‌تواند نشانه‌ای از بیماری قلبی باشد. EKG می‌تواند به پزشک کمک کند تا علت درد قفسه سینه را تشخیص دهد.
- بررسی سلامت عمومی: EKG می‌تواند بخشی از یک معاینه سلامت عمومی باشد. این آزمایش می‌تواند به پزشک کمک کند تا سلامت قلب شما را ارزیابی کند.
- سابقه خانوادگی بیماری قلبی: اگر سابقه خانوادگی بیماری قلبی دارید، ممکن است پزشک شما آزمایش نوار قلب را توصیه کند تا خطر ابتلا به بیماری قلبی در شما را ارزیابی کند.
نوار قلب چگونه انجام می شود؟
برای انجام نوار قلب، ده الکترود کوچک به قفسه سینه، بازو و پای شما متصل میشود. این الکترودها سیگنال‌های الکتریکی قلب را به یک دستگاه ضبط کننده منتقل می‌کنند. دستگاه ضبط کننده این سیگنال‌ها را به صورت یک نمودار ترسیم می‌کند که توسط پزشک تفسیر میشود.
مراحل انجام نوار قلب به شرح زیر است:
- آماده سازی: قبل از انجام نوار قلب، لباس‌های خود را در قسمت بالای بدن خود درآورید. همچنین، موهای خود را در ناحیه‌ای که الکترودها قرار می‌گیرند کوتاه کنید یا بتراشید.
- اتصال الکترودها: یک تکنسین پزشکی ده الکترود کوچک را به قفسه سینه، بازو و پای شما متصل می‌کند. این الکترودها با استفاده از پدهای چسبنده یا ژل به پوست شما متصل میشوند.
- ضبط نوار قلب: دستگاه ضبط کننده سیگنال‌های الکتریکی قلب را برای مدت چند دقیقه ضبط می‌کند.
- تفسیر نوار قلب: پزشک نوار قلب را تفسیر می‌کند و نتایج را با شما در میان می‌گذارد.
آمادگی خاصی برای انجام نوار قلب لازم نیست. با این حال، اگر داروهای خاصی مصرف می‌کنید، حتماً به پزشک خود اطلاع دهید. همچنین، اگر باردار هستید، حتماً این موضوع را به پزشک خود اطلاع دهید.
نوار قلب چه چیزی را نشان می دهد؟
نوار قلب می‌تواند تغییراتی در فعالیت الکتریکی قلب را نشان دهد که می‌تواند نشانه‌ای از بیماری قلبی باشد. برخی از تغییراتی که نوار قلب می‌تواند نشان دهد عبارتند از:
- تغییر در سرعت ضربان قلب: ضربان قلب طبیعی در حالت استراحت بین 60 تا 100 ضربه در دقیقه است. EKG می‌تواند نشان دهد که آیا ضربان قلب فردی بیش از حد سریع، بیش از حد کند یا نامنظم است.
- تغییر در الگوی موج :ECG موج ECG نشان‌دهنده فعالیت الکتریکی قلب است. EKG می‌تواند نشان دهد که آیا الگوهای موج ECG طبیعی هستند یا خیر.
- تغییر در ولتاژ ECG: ولتاژ ECG نشان‌دهنده شدت فعالیت الکتریکی قلب است. EKG می‌تواند نشان دهد که آیا ولتاژ ECG طبیعی است یا خیر.
نوار قلب چه چیزی را نشان نمی دهد؟
این آزمایش می‌تواند اطلاعات مهمی در مورد عملکرد قلب ارائه دهد، اما نمی‌تواند همه چیز را نشان دهد. نوار قلب نمی‌تواند موارد زیر را نشان دهد:
- حجم خون در قلب: حجم خون در قلب می‌تواند بر عملکرد قلب تأثیر بگذارد، اما نوار قلب نمی‌تواند این حجم را اندازه‌گیری کند.
- شدت بیماری قلبی: نوار قلب می‌تواند وجود بیماری قلبی را نشان دهد، اما نمی‌تواند شدت آن را تعیین کند.
- علت بیماری قلبی: نوار قلب می‌تواند برخی از علل بیماری قلبی را نشان دهد، اما نمی‌تواند علت دقیق را تعیین کند.
- عوارض بیماری قلبی: نوار قلب می‌تواند برخی از عوارض بیماری قلبی را نشان دهد، اما نمی‌تواند تمام عوارض را نشان دهد.
علاوه بر این، نوار قلب تنها یک آزمایش است و باید با سایر آزمایش‌ها، مانند آزمایش خون، سی تی اسکن یا MRI قلب و تست ورزش تکمیل شود تا تصویر کاملی از سلامت قلب حاصل شود.
جهت انجام تست نوار قلب همین حالا کلیک کنید.
قبل از انجام نوار قلب (الکتروکاردیوگرام) چه کاری باید انجام بدیم؟
قبل از انجام نوار قلب کارهای زیر را انجام دهید:
- لباس‌های راحت بپوشید که به راحتی بتوان الکترودها را به آن‌ها متصل کرد.
- موهای خود را در ناحیه‌ای که الکترودها قرار می‌گیرند کوتاه کنید یا بتراشید.
- از خوردن و نوشیدن کافئین یا الکل قبل از نوار قلب خودداری کنید. این مواد می‌توانند بر نتایج نوار قلب تأثیر بگذارند.
- اگر دارویی مصرف می‌کنید، حتماً به پزشک خود اطلاع دهید. برخی از داروها می‌توانند بر نتایج نوار قلب تأثیر بگذارند.
- اگر سابقه پزشکی خاصی دارید، حتماً به پزشک خود اطلاع دهید. این اطلاعات می‌تواند به پزشک شما کمک کند تا نتایج نوار قلب را تفسیر کند.
- اگر باردار هستید، حتماً به پزشک خود اطلاع دهید. نوار قلب معمولاً برای زنان باردار بی خطر است، اما مهم است که پزشک شما از بارداری شما آگاه باشد.
انواع نوار قلب چیست؟
EKG در حال استراحت
شخص بر روی تخت دراز می کشد و لباس خود را بالا می زند. تکنسین الکترود های دستگاه EKG را به سینه، مچ پاها و دست های او وصل می کند. شخص در حالت استراحت است و تنفس عادی دارد. سپس دستگاه را روشن می کند و در عرض 10 دقیقه نوار قلب ثبت می شود. برای بهتر شدن اندازه گیری جریان الکتریکی، در نقاط اتصال الکترود ها به پوست از ژل استفاده می شود. پوست باید در محل های ثابت شدن الکترود تمیز و بدون چربی باشد.
EKG در حین ورزش
یک روش برای بررسی عملکرد قلب، حین ورزش و افزایش فشار وارده بر قلب است. یکی از دلایل انجام تست ورزش، بررسی عملکرد عروق کرونری است که وظیفه خون رسانی به ماهیچه های قلب را دارد. اگر این عروق دچار گرفتگی یا تنگ شدگی باشند، در این آزمایش تشخیص داده می شوند. در طی این آزمایش از فرد خواسته می شود که بر روی تردمیل بدود و یا بر روی دوچرخه ثابت سریع رکاب بزند. با استفاده از الکترود هایی که بدن فرد وصل است، وضعیت او را حین ورزش بررسی می کنند. نشان و علامت برخی از گرفتگی های قلب حین فشار و ورزش پدیدار می شود.
نوار قلب هولتر
نوار قلب هولتر یک نوع EKG است که برای ضبط فعالیت الکتریکی قلب به مدت 24 تا 48 ساعت استفاده میشود. این آزمایش می‌تواند به پزشک کمک کند تا آریتمی‌های قلبی را که ممکن است در حالت استراحت رخ ندهند، تشخیص دهد.
نوار قلب هولتر از یک دستگاه کوچک و قابل حمل به نام هولتر استفاده می‌کند. این دستگاه به وسیله سیم‌هایی به الکترودهایی متصل میشود که روی قفسه سینه شما قرار می‌گیرند. الکترودها فعالیت الکتریکی قلب شما را به دستگاه هولتر منتقل می‌کنند. هنگامی که نوار قلب هولتر را انجام می‌دهید، باید دستگاه هولتر را با خود حمل کنید. شما می‌توانید در طول این مدت به فعالیت‌های عادی خود بپردازید، اما باید از فعالیت‌های شدید مانند ورزش سنگین خودداری کنید.
نوار قلب خواب
نوار قلب خواب (Sleep EKG) یک نوع EKG است که برای ضبط فعالیت الکتریکی قلب در حین خواب استفاده میشود. این آزمایش می‌تواند به پزشک کمک کند تا آریتمی‌های قلبی را که ممکن است در خواب رخ دهند، تشخیص دهد. هنگامی که نوار قلب خواب را انجام می‌دهید، باید دستگاه هولتر را با خود در رختخواب ببرید و پس از 7 تا 10 ساعت، دستگاه هولتر را به پزشک یا بیمارستان باز می‌گردانید.
نوار قلب استرس دارویی
این نوع EKG برای ضبط فعالیت الکتریکی قلب در حین مصرف دارویی استفاده میشود که باعث افزایش ضربان قلب میشود. این آزمایش می‌تواند به پزشک کمک کند تا بیماریهای قلبی را که ممکن است در حالت استراحت قابل تشخیص نباشند، تشخیص دهد.
نوار قلب استرس دارویی از یک دستگاه EKG و یک داروی استرس‌زا استفاده می‌کند. داروی استرس‌زا معمولاً دی پیریدامول یا آدنوزین است. این داروها باعث افزایش ضربان قلب و فشار خون میشوند. پزشک شما ضربان قلب و فشار خون شما را در طول آزمایش کنترل می‌کند. اگر علائمی مانند درد قفسه سینه، تنگی نفس یا سرگیجه دارید، آزمایش متوقف میشود.
تفسیر نوار قلب چگونه است؟
تفسیر نوار قلب شامل بررسی چندین عامل است، از جمله:
- ریتم قلب: ریتم قلب طبیعی منظم است. ریتم های نامنظم می توانند نشانه ای از مشکلات قلبی باشند.
- ارتفاع و عرض موج های QRS: ارتفاع و عرض موج های QRS نشان دهنده شدت انقباض قلب است.
- شکل موج های P: موج P نشان دهنده انقباض دهلیز است. شکل موج P طبیعی باید گرد و واضح باشد.
- فاصله بین موج های QRS: فاصله بین موج های QRS نشان دهنده زمان لازم برای انقباض قلب است. این فاصله معمولاً بین 0.12 تا 0.20 ثانیه است.
- ضربان قلب: ضربان قلب طبیعی در بزرگسالان بین 60 تا 100 ضربان در دقیقه است. ضربان قلب کمتر از 60 ضربان در دقیقه را برادیکاردی و ضربان قلب بیشتر از 100 ضربان در دقیقه را تاکی کاردی می گویند.
نتایج نوار قلب می‌تواند طبیعی، غیرطبیعی یا غیرقابل‌تفسیر باشد. نتایج غیرطبیعی می‌تواند نشان‌دهنده وجود یک مشکل قلبی باشد. پس از خواندن نوار قلب، پزشک می‌تواند در مورد نوع بیماری و درمان مورد نیاز با فرد صحبت کند. اگر نتیجه‌ی EKG شما غیرطبیعی است، ممکن است نیاز به انجام آزمایشهای بیشتری همچون اکوکاردیوگرام داشته باشید. اگر نگران نتایج نوار قلب خود هستید، توصیه می شود حتماً با پزشک متخصص قلب مشورت کنید.
جهت تفسیر نوار قلب همین حالا از طریق فرم رزرو وقت نوبت بگیرید.
انواع تفسیر نوار قلب
نوار قلب یک ابزار مهم تشخیصی است که می‌تواند برای بررسی سلامت قلب استفاده شود. نوار قلب، فعالیت الکتریکی قلب را ثبت می‌کند و می‌تواند برای تشخیص طیف وسیعی از مشکلات قلبی، از جمله آریتمی‌ها، سکته قلبی و آسیب‌های قلبی استفاده شود. در ادامه به بررسی انواع نوار قلب می پردازیم:
نوار قلب سالم
زمانی می توان گفت نوار قلب بیماری سالم است که دارای هر سه موج باشد و دارای ویژگی های زیر باشد:
- ریتم قلب منظم است.
- فاصله‌ی PR بین 0.12 تا 0.20 ثانیه است.
- امواج P، QRS و T به طور منظم ظاهر میشوند.
- عرض کمپلکس QRS بین 0.04 تا 0.12 ثانیه است.
- تعداد ضربان قلب بین 60 تا 100 ضربه در دقیقه است.
تغییرات نوار قلب در افزایش پتاسیم
پتاسیم یک ماده معدنی ضروری برای بدن است که نقش مهمی در عملکرد قلب، عضلات و اعصاب ایفا می‌کند. سطح طبیعی پتاسیم خون بین 3.5 تا 5.2 میلی مول در لیتر است. افزایش سطح پتاسیم خون به نام هایپرکالمی شناخته میشود.
هایپرکالمی می‌تواند باعث مشکلاتی در نوار قلب شود. این تغییرات عبارتند از:
- بلندی موج T: موج T یک موج مثبت است که در پایان سیکل تحریک دهلیز (QRS) ظاهر میشود. در هایپرکالمی، موج T ممکن است بلندتر و قاعده‌ی آن کوچکتر شود.
- کاهش فاصله‌یQT: فاصله‌ی QT فاصله‌ی زمانی بین شروع موج Q و پایان موج T است. در هایپرکالمی، فاصله‌ی QT ممکن است کاهش یابد.
- فشرده شدن ST: بخش ST بخشی از نوار قلب است که بین موج T و موج P بعدی قرار دارد. در هایپرکالمی، بخش ST ممکن است فشرده شود.
این تغییرات می‌توانند منجر به آریتمی‌های قلبی شوند. آریتمی‌های قلبی ضربان قلب نامنظم هستند که می‌توانند خطرناک باشند.
تغییرات نوار قلب در سکته قلبی
نوار قلب یک ابزار تشخیصی مهم برای سکته قلبی است. تغییراتی که در اثر سکته قلبی در نوار قلب ایجاد میشود، می‌تواند به پزشک کمک کند تا سکته قلبی را تشخیص دهد و نوع و شدت آن را تعیین کند. در برخی موارد، ممکن است نوار قلب در سکته قلبی طبیعی باشد. این امر به ویژه در سکته‌های قلبی کوچک یا در مراحل اولیه سکته قلبی اتفاق می‌افتد.
تغییرات ایجاد شده در نوار قلب می تواند به پزشک کمک کند تا سکته قلبی را تشخیص دهد و نوع و شدت آن را تعیین کند. برخی از تغییرات ایجاد شده در EKG سکته قلبی عبارتند از:
- موج T غیرطبیعی
- فاصله QT طولانی
- آریتمی یا ضربان قلب نامنظم
تغییرات نوار قلب در هایپرتروفی بطن راست
هایپرتروفی بطن راست به معنی بزرگ شدن و ضخیم شدن دیواره بطن راست قلب است. این وضعیت می‌تواند ناشی از عوامل مختلفی مانند فشار خون بالا در ریه‌ها، بیماری ریوی انسدادی مزمن (COPD)، بیماری قلبی مادرزادی و بیماریهای دریچه‌ای قلب باشد.
تغییرات نوار قلب در هایپرتروفی بطن راست عبارتند از:
- طولانی شدن زمان پیک زدن موج R
- بزرگ شدن موج R در لیدهای V1 و V2
- کوچک شدن موج S در لیدهای V1 و V2
PVC در نوار قلب
PVC یا انقباض زودرس بطنی یک ضربان قلب زودرس است که از گره سینوسی-دهلیزی ناشی نمی‌شود. این ضربان از یک ناحیه غیر طبیعی در بطن قلب شروع میشود و باعث انقباض زودرس بطن میشود. PVC ها معمولاً بی ضرر هستند و اغلب بدون هیچ درمانی از بین می‌روند. با این حال، در برخی موارد، PVC ها می‌توانند باعث علائمی مانند درد قفسه سینه، تپش قلب، یا سرگیجه شوند. PVC ها را می‌توان در نوار قلب مشاهده کرد که معمولاً با یک موج QRS کوتاهتر و پهن تر از ضربان های طبیعی مشخص می شود.
تشخیص دایسکشن با نوار قلب
دایسکشن آئورت یک بیماری قلبی جدی است که در آن دیواره آئورت، بزرگترین رگ خونی بدن، پاره میشود. پارگی می‌تواند باعث خونریزی داخلی و آسیب به بافت‌های اطراف شود.
یکی از اصلی‌ترین مواردی که به تشخیص دایسکشن در نوار قلب کمک می‌کند، فشرده شدن بخش ST است. بخش ST یک قسمت از نوار قلب است که نشان دهنده انقباض بطن‌ها است. در دایسکشن، بخش ST ممکن است در یک یا چند لیدهای نوار قلب فشرده شود.
کی نوار قلب بدهیم؟
پزشک شما با توجه به علائم شما، عوامل خطر ابتلا به بیماریهای قلبی، و سایر عوامل، تعیین خواهد کرد که آیا نیاز به انجام نوار قلب دارید یا خیر و به سن خاصی محدود نمی شود.
زمان‌های مناسب برای انجام نوار قلب عبارتند از:
- اگر علائمی مانند درد قفسه سینه، تنگی نفس، یا سرگیجه دارید. این علائم می‌توانند نشانه‌ای از مشکلات قلبی باشند.
- اگر ورزشکار هستید. ورزشکاران باید به طور منظم نوار قلب انجام دهند تا از سلامت قلب خود اطمینان حاصل کنند.
- اگر باید جراحی قلب شوید، پزشک ممکن است قبل از جراحی یا سایر روش‌های پزشکی از شما بخواهد که نوار قلب انجام دهید تا از سلامت قلب شما اطمینان حاصل کند.
- اگر در معرض خطر ابتلا به بیماریهای قلبی هستید. عوامل خطر ابتلا به بیماریهای قلبی مانند سن بالای 45 سال، فشار خون بالا، کلسترول بالا، دیابت و سابقه خانوادگی بیماریهای قلبی داشته باشید.
کلام آخر
بیماری های قلبی از کشنده ترین بیماری های در جامعه امروزه هستند. اما با رعایت چند مورد و انجام چکاپ های منظم می توان طول عمر بالایی داشت. نوار قلب یکی از بهترین و دم دست ترین روش ها برای بررسی سلامت قلب است. در اکثر بیمارستان ها و مطب ها قبل از ملاقات با پزشک، از شما نوار قلب گرفته می شود تا پزشک بتواند بهتر تصمیم بگیرد.
انجام نوار قلب برای مردان بالای 40 سال و خانم های بالای 50 سال هر 6 ماه یک بار ضروری است. با تحلیل و تفسیر نمودار های نوار قلب می توان از سلامت قلب با خبر شد. برای بررسی وضعیت شما و انجام چک آپ می توانید به مطب دکتر رامین بقایی تهرانی مراجعه کنید.
برای رزرو نوبت و تعیین وقت معاینه با شماره ۸۸۶۷۰۳۵۰-۰۲۱ تماس بگیرید یا فرم تعیین وقت اینترنتی را پر کنید.
سلام من امروز یهویی دچار تپش قلب شدید شدم نفس نمیتونستم بکشم قفسه سینم خیلی درد میکرد گاهی هم دستام می‌لرزید
ولی نیم ساعت چهل دقیقه بعد خوب شدم بنظرتوت نیازه ک برم نوار قلب بگیرم یا نه؟
سلام،
بله بهتر است که نوار قلب انجام شود.
سلام من تپش قلب دارم ویه مقدار تنگی نفس وبی؟حالی دارم رفتم بیمارستان هم فشار خون هم نوار قلب و هم آزمایش سکته ازم گرفتند عالی بود ولی هنوز مشکلم برطرف نشده لطفا راهنمایی کنید
سلام کاربر گرانقدر؛
با توجه به اینکه آزمایشهای مهم مثل نوار قلب، فشار خون و بررسی احتمال سکته انجام شده و نتایجشون خوب بوده، احتمال زیاد علائم شما (مثل تپش قلب، تنگی نفس و بی‌حالی) مرتبط با اضطراب، استرس یا حتی خستگی شدید جسمی و ذهنی است که به روانپزشک مراجعه کنید. اگر علائم شما ادامه‌دار یا شدیدتر شده، حتماً برای بررسی‌های بیشتر دوباره به متخصص قلب یا داخلی مراجعه کنید.