سوراخ قلب یا نقص سپتوم دهلیزی یکی از بیماری‌های قلبی مادرزادی است که از بدو تولد در برخی از نوزادان تشخیص داده می‌شود. نقص دیواره بین بطنی یا (VSD) نقصی در دیواره بین بطنی قلب است که موجب تشکیل یک سوراخ غیرطبیعی در دیواره سپتوم می‌شود. این سوراخ میتواند باعث شود تا خون اکسیژن‌دار با خون بدون اکسیژن مخلوط شود و به مرور زمان، به قلب و سایر اندام‌ها آسیب وارد کند. سوراخ قلبی میتواند در برخی افراد کشنده باشد. اما برخی افراد هم با درمان مناسب می‌توانند زندگی طولانی و سالمی را تجربه کنند.
آیا سوراخ قلبی خطرناک است؟ آیا سوراخ قلبی باعث مرگ می‌شود؟ آیا سوراخ قلبی درمان دارد؟ اگر نام بیماری سوراخ قلبی را شنیدید و ذهنتان درگیر شده که این بیماری چه خطراتی دارد، در ادامه همراه ما باشید تا بیشتر با این عارضه مادرزادی آشنا شویم.
سوراخ قلب یا سپتوم دهلیزی چیست؟
اگر دیواره‌ای که بین دو بطن تشکیل می‌شود به طور کامل رشد نکند یا سوراخی روی آن باقی بماند، نقص سوراخ قلب یا همان نقص سپتوم در دوران بارداری اتفاق می‌افتد. نقص دیواره بین بطنی که یکی از انواع بیماری‌های مادرزادی قلب است، موجب انتقال خون از سمت راست به سمت سمت چپ قلب یا بالعکس اتفاق می‌افتد. یعنی چه؟
یعنی خون اغلب از بطن چپ از طریق این نقص در دیواره به بطن راست و ریه‌ها منتقل می‌شود و منجر به ترکیب شدن خون حاوی اکسیژن با خون بدون اکسیژن خواهد شد. در چنین شرایطی قلب و ریه با سختی بیشتری فعالیت می‌کنند. با گذشت زمان و عدم ترمیم نقص دیواره دهلیزی، عوارض و خطراتی نظیر نارسایی قلبی برای کودکان و بزرگسالان به وجود خواهد آمد.
در صورت داشتن هرگونه ابهام و یا سوالی درباره سوراخ قلبی در انتهای همین صفحه (بخش کامنت) سوالتان را مطرح نمایید. دکتر رامین بقایی در اولین فرصت پاسخگوی سوالات شما خواهند بود.
انواع سوراخ قلبی در کودکان و بزرگسالان
با توجه به محل تشکیل شدن سوراخ قلبی و همچنین علائم و نشانه‌های هر کدام، انواع سوراخ قلبی به شرح زیر هستند:
نقص سپتوم دهلیزی:
نقص سپتوم دهلیزی یا ASD سوراخی در بخشی از دیواره سپتوم دهلیزها است. در واقع این سوراخ بین دو حفره بالایی در عضلات قلب ایجاد می‌شود. سوراخ ASD باعث می‌شود تا خون حاوی اکسیژن به جای آنکه به بطن چپ منتقل شود، به سمت راست قلب برود. در واقع به جای آنکه خون حاوی اکسیژن به کل بدن منتقل شود، به سمت ریه سرازیر شده و در نهایت منجر به فشار ریوی خواهد شد.
نقص سپتوم بطنی:
نقص سپتوم بطنی یا VSD سوراخی در بطن قلب است. این سوراخ بر روی عضله‌ای تشکیل می‌شود که بین دو حفره پایینی قلب قرار گرفته است. این سوراخ باعث می‌شود تا به جای آنکه خون از به آئورت منتقل شود، از بطن چپ به بطن راست منتقل شود. به همین دلیل برای پمپاژ خون و خونرسانی صحیح، فعالیت قلب بیشتر خواهد شد.
آیا سوراخ قلبی خطرناک است؟
اگر نقص سپتوم از نوع بطنی باشد، خطرات بیشتری سلامتی فرد را تهدید خواهد کرد. چرا که هر چه وسعت سوراخ بیشتر شود، علائم بیماری و همچنین وضعیت سلامتی بیمار رو به وخامت می‌رود. بهتر است تا سپتوم بطنی را پیش از بحرانی شدن جراحی کنید یا با استفاده از دارو و سایر تکنیک‌ها پیشنهادی از سوی پزشک کنترل نمایید.
اگر سپتوم چه از نوع دهلیزی و چه از نوع بطنی به درستی درمان نشود ممکن است با ایجاد عارضه‌های نارسایی قلبی، آریتمی و یا حمله قلبی، سلامت بیمار را به خطر بیندازد.
آیا سوراخ قلبی باعث مرگ می‌شود؟
شانس مرگ در اثر ابتلا به سوراخ قلبی وجود دارد اما به عوامل مختلفی بستگی دارد که عبارتند از:
- نوع سوراخ قلبی (دهلیزی یا بطنی)
- اندازه سوراخ دهلیزی یا بطنی
- وضعیت پیشرفت بیماری
- شدت علائم بیماری
شانس مرگ و میر ناشی از سوراخ قلبی در سن ۳۰ سالگی، ۱.۱٪ بوده و در سنین ۵۰ سالگی تا ۲.۲٪ افزایش خواهد یافت.
پس در پاسخ به این سوال که آیا سوراخ قلبی باعث مرگ می‌شود، می‌توان گفت بله! اگر این عارضه دیر تشخیص داده شود و وضعیت سلامتی بیمار وخیم باشد، احتمال مرگ و میر بیماران وجود خواهد داشت.
اگر شما علائم و نشانه‌های سوراخ قلبی را دارید جهت دریافت نوبت می توانید با شماره ۸۸۶۷۰۳۵۰-۰۲۱تماس بگیرید یا از طریق فرم رزرو نوبت اقدام نمایید.
اندازه طبیعی و غیر طبیعی سوراخ قلب
اندازه سوراخ قلبی از کوچک تا بزرگ متغیر است و شرایط مختلفی در ایجاد تغییر در این اندازه نقش دارند. هر یک از اندازه‌های طبیعی و غیر طبیعی نقص سپتوم به شرح زیر است:
سوراخ قلبی کوچک (قطر ۳ میلیمتر یا کمتر):
اکثر سوراخ‌های قلب در این دسته قرار می‌گیرند و هیچ علامتی ایجاد نمی‌کنند. تقریباً در هر ۱۰ نفر از بیماران، ۹ نفر سوراخ قلبی کوچک دارند و این احتمال وجود دارد که تا ۶ سالگی به طور خود به خود درمان شود.
سوراخ قلبی متوسط (قطر ۳ تا ۵ میلیمتر):
معمولاً سوراخ قلبی با این اندازه هم علامتی ایجاد نمی‌کند. معمولاً تا زمانی که این نقص عملکرد قلب یا ریه را مختل نکند، عمل جراحی به تعویق می‌افتد. چرا که مانند سوراخ قلبی کوچک ممکن است که خود به خود بسته شود.
سوراخ قلبی بزرگ (۶ تا ۱۰ میلیمتر):
اغلب سوراخ‌های قلبی بزرگ نیاز به جراحی برای ترمیم دارند. به طوری که اغلب اوقات جراحی آن تا قبل از ۲ سالگی و در همان سنین کودکی انجام می‌شود. اما اگر عمل به تعویق بیفتد، میزان آسیب دیدگی قلب و ریه‌ها شدیدتر شده و به نوعی آسیب دائمی تلقی خواهد شد.
عوارض سوراخ قلبی در کودکان و بزرگسالان
به دلیل آنکه سوراخ قلبی از بدو تولد همراه نوزادان است، میتواند از همان سنین کودکی عوارض جانبی به همراه داشته باشد. عوارض ناشی از بیماری سوراخ قلبی در کودکان و در بزرگسالان به شرح زیر هستند:
عوارض سوراخ قلبی در بزرگسالان
- سکته قلبی
- نارسایی قلبی
- مرگ زودهنگام
- فشار خون ریوی
- آریتمی یا ریتم نامنظم قلب
عوارض سوراخ قلبی در کودکان
- مشکلات دریچه‌های قلب مانند نارسایی دریچه میترال
- رشد و تکامل نامناسب و ضعیف
- ضربان غیرطبیعی قلب (آریتمی)
- عفونت قلب (اندوکاردیت)
برای آشنایی بیشتر با عوارض سوراخ قلبی در کودکان اینجا کلیک کنید.
علت ایجاد سوراخ قلبی چیست؟
در حال حاضر هیچ دلیل مشخصی برای ایجاد سوراخ قلبی در نوزادان وجود ندارد. هر چند گاهی اوقات علت تشکیل سوراخ دهلیزی میتواند در اثر یک بیماری زمینه‌ای در قلب یا در اثر ژنتیک باشد. اغلب کودکانی که با مشکلات ژنتیکی مانند سندروم داون به دنیا می آیند، ممکن است دچار اختلال سوراخ قلبی باشند. علل دیگری که در تشکیل سوراخ دهلیزی نقش دارند عبارتند از:
- نوشیدن مشروبات الکلی توسط مادر در دوران بارداری
- مصرف داروهای خاص توسط مادر در دوران بارداری
- سیگار کشیدن مادر در دوران بارداری
علائم و نشانه‌های سوراخ قلبی
اگر می‌خواهید پیش از بزرگ شدن بیش از اندازه سوراخ قلب و شدت گرفتن وضعیت بیماری آن را درمان کنید، بهتر است علائم زیر را همواره مد نظر داشته باشید:
- تعریق
- تنگی و کوتاهی نفس
- عفونت‌های تنفسی مکرر
- خستگی به خصوص هنگام تغذیه
- رشد کند و وزن گیری آهسته در کودکان
در کودکان بزرگ‌تر و یا حتی بزرگسالان، سپتوم دهلیزی یا بطنی میتواند علائم و نشانه‌های زیر را به همراه داشته باشد:
- التهاب قلب ناشی از عفونت
- احساس خستگی یا نفس نفس زدن هنگام فعالیت‌های سبک
- تغییر رنگ پوست و لب‌ها از رنگ پریدگی به آبی مایل به کبود
برای تشخیص سوراخ قلبی چه کار کنیم؟
اولین و مهم‌ترین قدم برای تشخیص سوراخ قلبی، مراجعه به پزشک متخصص قلب و عروق می‌باشد. در قدم دوم پزشک معاینه فیزیکی انجام خواهد داد. در این معاینه پزشک به کمک گوشی قلب صدای قلب شما را گوش می‌دهد. اگر سوراخ قلبی بزرگ باشد جریانی غیر عادی ایجاد می‌کند و موجب شنیده شدن صدای سوفل قلبی خواهد شد.
در صورتی که پزشک این صدا را در گوشی قلب بشنود، آزمایشات و تصویربرداری‌های زیر را تجویز خواهد کرد:
- کاتتریزاسیون قلبی
- اکوکاردیوگرافی قلب
- تصویربرداری با اشعه ایکس
- الکتروکاردیوگرام قلب (EKG)
- سی تی اسکن یا توموگرافی کامپیوتری
جهت دریافت نوبت برای تشخیص سوراخ قلبی همین حالا از طریق فرم رزرو نوبت اقدام کنید.
سوراخ قلبی چطور درمان می‌شود؟
برای جلوگیری از مرگ و میر ناشی از سوراخ قلبی، تشخیص زودهنگام و درمان این بیماری بهترین راهکار خواهد بود. بعد از آنکه طی معاینات فیزیکی و تصویربرداری سوراخ قلبی، اندازه و محل قرار گیری آن تشخیص داده شد، نوبت به درمان می‌رسد که به هر یک از روش‌های زیر امکان پذیر خواهد بود:
درمان دارویی
دارو درمانی سوراخ قلبی در شرایطی انجام می‌شود که اندازه سوراخ کوچک باشد و علامت خاصی بروز پیدا نکرده باشد. داروهای مناسب برای درمان سوراخ قلبی میتواند شامل داروهای ادرار آور و یا داروهای نارسایی قلبی باشد. مصرف این داروها به بسته شدن خود به خود سوراخ قلبی کمک خواهد کرد.
جراحی سوراخ قلبی
جراحی سپتوم دهلیزی یا بطنی به دو روش ترمیم به روش جراحی باز و ترمیم با ترانس کاتتر انجام می‌شود که به شرح زیر هستند:
- ترمیم سوراخ قلبی: در این روش سوراخ قلبی به واسطه یک ماده مصنوعی یا بافت پیوند داده می‌شود و این نقص ترمیم خواهد شد.
- ترانس کاتتر: در این روش از کاتتریزاسیون قلبی استفاده می‌شود تا از شریان ران پا یا بازو به دهلیز و بطن قلب دسترسی پیدا کرد. سپس یا استفاده از بافت‌هایی مصنوعی، سوراخ قلبی ترمیم و بسته خواهد شد.
نظارت بر فرآیند تغذیه
یکی دیگر از راهکارهای درمان و بهبود شرایط نقص سپتوم، اصلاح تغذیه می‌باشد. از آنجایی که این نقص میتواند موجب خستگی کودک یا نوزاد هنگام تغذیه شود، فرآیند وزن گیری کند پیش خواهد رفت. بنابراین بهتر است بر روی رژیم غذایی کودکان و نوزادان حساسیت به خرج دهید و با مشورت پزشک، از مکمل‌های غذایی یا غذا دادن با سرنگ استفاده کنید.
درمان سوراخ قلبی و عوارض ناشی از آن با دکتر رامین بقایی تهرانی
دکتر رامین بقایی تهرانی پزشک متخصص جراحی قلب و عروق و فارغ التحصیل رشته جراحی قلب از ایران هستند. ایشان به مدت ۳ سال ریاست بخش قلب در بیمارستان شهید مدرس تهران را بر عهده داشتند و توانستند رضایت بیماران و مراجعان خود را به خوبی جلب کنند.
دکتر رامین بقایی در طول بیش از ۲۰ سال فعالیت حرفه‌ای خود، در هر یک از زمینه‌های زیر مهارت و تبحر بالایی دارند:
- جراحی شریان آئورت
- جراحی دریچه‌های قلبی
- جراحی کم تهاجمی قلب
- جراحی قلب کودکان و نوزادان
- درمان و جراحی بیماری‌های عروق کرونر
0 نظر