آیا می‌دانستید بسیاری از بیماری‌های قلبی امروز بدون نیاز به جراحی باز سنتی قابل درمان هستند؟ از عمل قلب لیزری تا جراحی رباتیک، تکنولوژی‌های نوین دکتر رامین بقایی امکان بهبود سریع‌تر و ایمن‌تر بیماران را فراهم کرده‌اند. در این مطلب، انواع جراحی قلب، روش‌های نوین و نکات کلیدی برای انتخاب بهترین درمان قلبی را بررسی می‌کنیم.
انواع جراحی قلب
جراحی قلب به مجموعه‌ای از روش‌های درمانی گفته می‌شود که برای درمان بیماری‌های ساختاری یا عروقی قلب انجام می‌شوند. این جراحی‌ها ممکن است با هدف بازگرداندن جریان طبیعی خون، ترمیم بافت‌های آسیب‌دیده، یا جایگزینی اجزای حیاتی قلب صورت بگیرند. با پیشرفت فناوری‌های پزشکی، امروزه بسیاری از این عمل‌ها به صورت کم تهاجمی و با دوران نقاهت کوتاه‌تر انجام می‌شوند.
در ادامه با مهم‌ترین انواع عمل‌های قلب آشنا می‌شوید:
1. بای‌پس عروق کرونر یا عمل قلب باز
عمل پیوند بای‌پس عروق کرونر یا جراحی قلب باز، از رایج‌ترین انواع جراحی قلب است که با هدف بهبود جریان خون به قلب انجام می‌شود. جراحان از این نوع جراحی برای درمان افرادی که مبتلا به بیماری شدید عروق کرونر قلب هستند، استفاده می‌کنند. در این بیماری پلاک‌هایی از چربی باعث گرفتگی و تنگی عروق کرونری می‌شوند که جریان خون را کاهش می‌دهند و موجب درد قفسه سینه می‌شود. اگر پلاک پاره شود باعث ایجاد لخته خون و سکته قلبی می‌شود. که البته امروزه از روش غیر جراحی آنژیوپلاستی به جای جراحی قلب باز استفاده می‌شود.
2. آنژِوپلاستی یا استنت گذاری
آنژیوپلاستی عروق کرونر و استنت گذاری برای باز کردن شریان‌های تنگ یا مسدود شده‌ای که خون ماهیچه قلب را تأمین می‌کنند و به منظور بهبود علائم آنژین انجام می‌شود. در طی آنژیوپلاستی، شریان تنگ با یک بالون (آنژیوپلاستی) باز می‌شود و یک سیم فلزی به نام استنت در شریان کرونر کاشته می‌شود. این استنت شریان باریک را باز نگه می‌دارد و به خون اجازه می‌دهد تا آزادتر جریان پیدا کند. به آنژیوپلاستی مداخله‌ی کرونری زیر پوستی هم گفته می‌شود.
3. لیزر عروق Transmyocardial
این جراحی که با نام TMR هم شناخته می‌شود، اغلب زمانی استفاده می‌شود که هیچ راه موثر دیگری برای درمان آنژین صدری وجود نداشته باشد. گاهی ممکن است این جراحی با عمل قلب باز ترکیب شود ولی اگر به تنهایی انجام شود، عمل ممکن است از طریق یک سوراخ کوچک در قفسه سینه انجام بشود و جراح با استفاده از لیزر از طریق کانال‌های کوچک در میان ماهیچه قلب به داخل بطن چپ قلب راه پیدا می‌کند. اگرچه دلیل موثر بودن این جراحی مشخص نیست اما برخی اعتقاد دارند که ممکن است این عمل به رشد عروق خونی جدید و کوچک در قلب کمک کند. خون دارای اکسیژن زیاد، از طریق این عروق جدید به قلب رسیده و می‌تواند آنژین را تسکین دهد.
4. اصلاح یا جایگزینی دریچه قلب
برای این که قلب به درستی کار کند، خون باید فقط در یک جهت جریان داشته باشد که این وظیفه را دریچه‌های قلب ممکن می‌کنند. اختلالات دریچه‌های قلب شامل اتساع، ترمیم و جایگزینی می‌شود. دریچه‌های سالم عمل باز و بسته شدن را برای پمپاژ خون به دقت انجام می‌دهند. هر دریچه دارای مجموعه‌ای از فلپ به نام برگچه است که با باز شدن اجازه می‌دهند خون از یک محفظه به محفظه دیگر قلب و یا به داخل شریان‌ها جریان یابد و سپس برای جلوگیری از بازگشت خون به هم نزدیک شده و بسته می‌شوند.
عمل جراحی اصلاح دریچه قلب برای رفع عدم توانایی باز شدن این برگچه‌ها انجام می‌شود. این نارسایی‌ها معمولاً زمانی اتفاق می‌افتد که ضخیم یا سفت شده و با یکدیگر به درستی تلفیق نمی‌شوند. در نتیجه خون کافی از طریق دریچه‌ها عبور نمی‌کند. علاوه بر این عمل تعویض دریچه قلب برای رفع عدم توانایی بسته شدن این برگچه‌ها نیز استفاده می‌شود. در صورت بسته نشدن درست دریچه‌ها، خون به حفره‌های قلب نشت می‌کند و آنگونه که باید در داخل رگ‌ها جریان پیدا نمی‌کند. برای رفع این مشکلات جراحان هم می‌توانند دریچه‌ها را اصلاح کنند و هم تعویض کنند.
برای اصلاح دریچه میترال و یا دریچه ریوی که خیلی تنگ شده، یک کاتتر از طریق عروق خونی بزرگ به بدن وارد شده و به سمت قلب هدایت می‌شود. جراح انتهای کاتتر را در داخل دریچه باریک قرار می‌دهد و سپس بالن موجود در انتهای کاتتر باد می‌شود و باعث می‌شود دریچه گشاد شود و خون بیشتری در آن جریان پیدا کند. این رویکرد نسبت به عمل جراحی قلب باز، کمتر تهاجمی است. همچنین ممکن است کاتترها به جای دریچه آئورت دارای نقص استفاده شوند. برای این روش، کاتتر معمولاً به یک سرخرگ در کشاله ران (قسمت بالایی ران) وارد شده و به سمت قلب کشیده می‌شود. در حال حاضر، عمل جراحی برای تعویض دریچه، درمان سنتی برای بیماران مبتلا به بیماری‌های دریچه قلب است. با این وجود، استفاده از کاتتر ممکن است یک گزینه امن‌تر برای بیمارانی باشد که شرایط عمل جراحی قلب باز را ندارند.
5. درمان آریتمی قلبی یا ابلیشن
آریتمی مشکلی است که در ریتم ضربان قلب ایجاد می‌شود. در طول آریتمی، قلب می‌تواند با سرعت زیاد و یا با سرعت خیلی کم بتپد. بسیاری از موارد مبتلا به آریتمی خطرناک نیستند. اما برخی از آن‌ها می‌توانند جدی و یا حتی کشنده باشند. اگر ضربان قلب غیر طبیعی باشد، قلب ممکن است قادر نباشد به اندازه کافی خون پمپاژ کند. کمبود جریان خون می‌تواند به مغز، قلب، و دیگر اندام‌ها آسیب برساند. معمولاً اولین درمان آریتمی تجویز دارو است اما اگر استفاده از دارو به خوبی موثر نباشد، جراحی پیشنهاد می‌شود.
عمل جراحی برای کاشت یک ضربان ساز (باطری قلب) یا کاشت کاردیو ورتر از درمان‌های آرتیمی هستند. باطری قلب یک دستگاه کوچک است که زیر پوست قفسه سینه یا شکم کار گذاشته می‌شود. سیم این دستگاه با وصل شدن به حفره‌های قلب، ضربان را تنظیم می‌کند و با استفاده از پالس‌های الکتریکی کم انرژی ریتم قلب را کنترل می‌کند. اغلب باطری‌های قلب دارای سنسوری هستند که با غیر طبیعی شدن ریتم قلب دستگاه را به کار می‌اندازد. کاردیو ورتر هم دستگاه کوچک دیگری است که در زیر پوست قفسه سینه یا شکم کار گذاشته می‌شود.
این دستگاه با سیم به قلب متصل می‌شود و ضربان قلب را برای مبتلایان به آریتمی خطرناک چک می‌کند. اگر دستگاه احساس کند که ضربان قلب نامنظم است، یک شوک الکتریکی به قلب می‌فرستد تا ریتم طبیعی قلب را بازگرداند. در عمل جراحی، جراح مسیرهای جدید برای سیگنال‌های الکتریکی قلب به وجود می‌آورد. این عمل جراحی برای درمان فیبریلاسیون دهلیزی، که رایج‌ترین نوع آریتمی جدی است، استفاده می‌شود. در روش کمتر تهاجمی برای درمان فیبریلاسیون دهلیزی، از حرارت بالا و یا سرمای شدید برای جلوگیری از سیگنال‌های الکتریکی غیر طبیعی استفاده می‌شود.
6. اصلاح آنوریسم
آنوریسم یک برآمدگی بالن مانند در دیواره یکی از سرخرگ‌ها و یا ماهیچه قلب است و زمانی رخ می‌دهد که دیواره عروق ضعیف شوند. فشار خون در داخل شریان‌ها یا قلب باعث می‌شود که منطقه‌ای ضعیف شده و دچار برآمدگی شود که با گذشت زمان می‌تواند رشد کرده و باعث خونریزی خطرناک و اغلب کشنده در داخل بدن شود. همچنین می‌تواند در یک یا چند لایه دیواره عروق شکاف ایجاد کند و باعث خونریزی داخلی در امتداد لایه دیواره عروق شود. آنوریسم اغلب در بطن چپ قلب اتفاق می‌افتد. عمل جراحی اصلاح آنوریسم شامل جراحی برای جایگزین کردن بخش ضعیف شده عروق و یا دیواره قلب با پچ یا گرافت است.
7. عمل پیوند قلب
یکی دیگر از انواع جراحی قلب، عمل پیوند قلب می باشد که برای برداشتن قلب بیمار و جایگزینی آن با یک قلب سالم از یک اهدا کننده فوت شده، انجام می‌شود. اغلب پیوندهای قلب در بیماران مبتلا به نارسایی پیشرفته قلبی انجام می‌شود. نارسایی قلبی بیماری است که در آن قلب آسیب دیده یا ضعیف شده و نمی‌تواند به اندازه کافی برای رفع نیازهای بدن خون پمپاژ کند. نوع پیشرفته آن حالتی است که آنقدر شدید است که تمام درمان‌ها، به غیر از پیوند قلب، شکست خورده‌اند.
8. کاردیوورژن یا شوک قلبی
کاردیوورژن از یک شوک الکتریکی کنترل شده به قلب، از دستگاهی به نام دفیبریلاتور، برای بازگرداندن ریتم طبیعی قلب استفاده می‌کند. شوک قلبی امکان تنظیم مجدد سیستم هدایت قلب را فراهم می‌کند. این پروسه می‌تواند تحت بیهوشی عمومی یا حالت آرام بخش انجام شود و در صورت لزوم می‌توان شوک قلبی را تکرار کرد. همچنین می‌توان از دفیبریلاتورهای کاشتنی در بدن هم استفاده کرد.
9. عمل جراحی کار گذاشتن دستگاه کمکی بطن قلب و یا قلب مصنوعی
در این جراحی از یک نوع پمپ مکانیکی برای حمایت از عملکرد قلب و جریان خون در افرادی که قلب ضعیفی دارند استفاده می‌شود و برای درمان افرادی استفاده می‌شود که نارسایی‌های قلبی آن‌ها به درمان پاسخ نمی‌دهد. این پمپ مکانیکی بسته به وضعیت بیمار می‌تواند مقطعی و یا در دوره‌های زمانی کوتاه یا بلند مدت استفاده شود. اگر هر دو بطن در اثر نارسایی شدید قلب به خوبی کار نکند، از دستگاهی استفاده می‌شود که جایگزین دو بطن قلب می‌شود. قرار دادن هر دوی این دستگاه‌ها نیاز به عمل جراحی قلب باز دارد.
10. جراحی رباتیک قلب
نوع دیگری از انواع جراحی قلب، که با حداقل میزان تهاجم به کار می‌رود، استفاده از جراحی روباتیک است. در این عمل جراحی، جراح از یک کامپیوتر استفاده می‌کند و ابزار جراحی را به کمک بازوهای نازک رباتیک کنترل می‌کند. ابزار این ربات از طریق برش‌های کوچک در قفسه سینه وارد بدن می‌شوند. این مدل جراحی برای عمل‌های پیجیده و بسیار دقیق استفاده می‌شود. این ربات‌ها تحت هر شرایطی در کنترل جراح هستند و هرگز خود به خود حرکت نمی‌کنند.
جدول مقایسه روش‌ها
| روش | مزایا | معایب |
|---|---|---|
| عمل باز قلب | دقیق، برای موارد پیچیده | تهاجمی، دوره نقاهت طولانی |
| عمل کم تهاجمی / آنژیوپلاستی | دوره نقاهت کوتاه، خونریزی کمتر | محدود به برخی بیماران |
| لیزر قلب | کم تهاجمی، کاهش درد | موثر برای موارد خاص |
رتبه بندی انواع جراحی قلب
در میان انواع عمل‌های قلب، برخی از جراحی‌ها پیچیده‌تر و تخصصی‌تر از دیگران هستند. عمل‌هایی مانند پیوند قلب معمولاً در موارد خاص و پیشرفته انجام می‌شوند و از دشوارترین جراحی‌های قلب به شمار می‌آیند. در مقابل جراحی‌های آئورت، جراحی‌های مادرزادی قلب، جراحی‌های عروق کرونر و جراحی‌های دریچه قلب از رایج‌ترین و پرتقاضاترین عمل‌های قلبی هستند که توسط دکتر رامین بقایی با موفقیت بالا انجام می‌شوند. در مرحله‌ی بعد، می‌توان به جراحی‌های کم‌تهاجمی قلب اشاره کرد که با استفاده از فناوری‌های جدید و برش‌های کوچک‌تر، بدون نیاز به باز کردن کامل قفسه سینه انجام می‌شوند. این روش‌ها درد و دوران نقاهت بیمار را به حداقل می‌رسانند و از روش‌های نوین عمل قلب با لیزر نیز در برخی موارد استفاده می‌شود.
دکتر بقایی در بیشتر جراحی‌های خود از دستگاه پمپ قلب و ریه بهره می‌برند؛ فناوری‌ای که در ایران نیز به‌خوبی رایج شده و امکان اصلاح دقیق‌تر بیماری‌های قلبی را برای پزشک فراهم می‌کند. به طور میانگین، بیش از دو سوم جراحی‌های قلبی شامل عمل بای‌پس یا جراحی عروق کرونر هستند. این جراحی‌ها با استفاده از پیوند شریان‌های خود بیمار انجام می‌شود که یکی از موفق‌ترین و ماندگارترین روش‌های درمان گرفتگی عروق کرونر است. چنین عمل‌هایی می‌توانند از سکته قلبی، نارسایی قلبی و مشکلات جدی بعدی جلوگیری کنند و بیمار معمولاً پس از عمل، به‌سرعت به زندگی عادی بازمی‌گردد.
انواع جراحی‌های قلبی از نظر میزان پیچیدگی، روش انجام و گروه سنی بیماران، متفاوت هستند. جدول زیر خلاصه‌ای از رایج‌ترین جراحی‌ها و میزان دشواری آن‌ها را نشان می‌دهد:
| نوع جراحی قلب | گروه سنی | درجه پیچیدگی | توضیحات |
|---|---|---|---|
| پیوند قلب | بزرگسالان | بسیار پیچیده | پیچیده‌ترین نوع جراحی قلب، برای بیماران با نارسایی شدید قلبی |
| جراحی آئورت آنوریسم | بزرگسالان | پیچیده | ترمیم یا تعویض بخش آسیب دیده آئورت برای جلوگیری از پارگی |
| جراحی بای‌پس یا عروق کرونر | بزرگسالان | نسبتاً پیچیده | یکی از متداول‌ترین عمل‌ها برای درمان گرفتگی رگ‌های قلبی |
| جراحی ترمیم یا تعویض دریچه قلب | بزرگسالان | نسبتاً پیچیده | درمان نارسایی یا تنگی دریچه‌ها با روش‌های باز یا کم تهاجمی |
| اصلاح تترالوژی فالو و ترانکوس | کودکان / نوزادان | پیچیده | جراحی مادرزادی برای اصلاح نقص‌های پیچیده در ساختمان قلب |
| جراحی کم‌تهاجمی قلب | بزرگسالان | متوسط | انجام جراحی بدون باز کردن کامل قفسه سینه، با برش‌های کوچک‌تر |
دکتر رامین بقایی، جراح و متخصص قلب و عروق
از جمله جراحی‌های مهم و تجارب برجسته دکتر رامین بقایی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- جراحی برای جابجایی عروق بزرگ (در نوزادان)
- جراحی ترانکوس (در نوزادان)
- اصلاح تترالوژی فالو (در کودکان)
- جراحی آئورت آنوریسم (در بزرگسالان)
- جراحی کرونر با پیوند شریان (در بزرگسالان)
- جراحی ترمیم دریچه‌ای (در بزرگسالان)
دکتر رامین بقایی از برجسته‌ترین متخصصان جراحی قلب و عروق در ایران هستند که سال‌ها تجربه‌ی موفق در انجام انواع عمل‌های قلبی از جمله جراحی کم تهاجمی قلب، بای‌پس عروق کرونر، تعویض و ترمیم دریچه‌های قلب، اصلاح ناهنجاری‌های مادرزادی قلب و جراحی‌های لیزری و نوین قلب را در کارنامه‌ی خود دارند. ایشان با بهره‌گیری از فناوری‌های روز پزشکی و تیم حرفه‌ای خود، بیماران را با حداقل تهاجم، درد کمتر و دوره نقاهت کوتاه‌تر درمان می‌کنند. دکتر بقایی همواره بر تشخیص دقیق، انتخاب بهترین روش جراحی متناسب با شرایط بیمار و مراقبت کامل پس از عمل تأکید دارند.
برای دریافت نوبت و مشاوره تخصصی در زمینه انواع جراحی قلب، درمان گرفتگی عروق یا عمل‌های کم‌تهاجمی قلبی میتوانید با شماره (02188670350) تماس بگیرید.
0 نظر